Ўзбекистон халқаро ислом академияси

YArmuk jangi
Musulmon sardorlari Xolid ibn VAli (r.a)d kelishidan oldin o‘zaro bir-birlariga yordam berib urush qilishar edi. Lekin bir boshliq ostida jamlanmagan edilar. Abu Bakr (r.a) buyrug‘iga ko‘ra Xolid ibn VAli (r.a)d boshliqlikni egalladi.

Xolid ibn VAli (r.a)d askarni o‘rta, o‘ng va chap qismlar qilib bo‘ldi. Musulmonlarning o‘rta qismini Rumning o‘rtasiga, musulmonlarning o‘ng qismini esa Rumning chap tarafiga, musulmonlarni chap qismini esa Rumning o‘ng tarafiga yuzlanadigan qilib qo‘ydi. Askar o‘ttiz bo‘lakka qismlandi. Har bir jamoaga musulmon botirlaridan bittasini boshliq qilib tayinladi.

O‘rta qismga Abu Ubayda ibn Jarroh, o‘ng qismiga Amr ibn Osss va SHurahbil va chap qismiga YAzid ibn Abu sufyonlar tayinlandi.
Jang voqeasi
Aytishimiz mumkinki, albatta yarmuk jangi yarmuk daryosini shimolida, anIroq qilib aytganda yarmuk jilg‘alarining biri allon vodiysi bilan alaq vodiysi orasida bo‘lib o‘tgan. Musulmonlar Navo shahrining janubidan "Saxmul Juvlon"ning sharqigacha cho‘zilgan mintaqada joylashdilar. Ular yarmuk daryosini chap taraflariga qilishdi. Orqalarida va o‘ng tomonlarida katta tog‘ qoyalari ko‘p edi. Bu joylanish Rumni musulmon askarlariga bostirib kirishiga imkon bermasdi. Janubiy g‘arbiy taraf esa ochiq edi. Xudo ko‘rsatmasin- chekinish kerak bo‘lib qolsa musulmonlar bu yo‘l orqali chiqib ketishlari mumkin edi. SHuningdek lozim bo‘lib qolsa, madinadan bo‘ladigan yordamlar ham shu yo‘l orqali ularga etib kelaveradi. mana shu vaqtda yarmuk daryosi mana bu tomondan Rum bilan musulmon askarlari atrofida to‘planishlari orasini to‘sib turar edi. CHunki bu daryoning juda pastligi va chuqurligi undan kechib o‘tishlariga imkon bermasdi. Musulmonlarning jang uchun bu joyni tanlashlari idroki baland uzoqni ko‘radigan, harbiy fanlardan xabardor, jang olib boriladigan erning tabiatini biladigan kishilarning ishorasi bilan bilan bo‘ldi. Rivoyatlarga qaraganda musulmonlarga bu joyni ishora qilgan kishi Abu sufyon bo‘ldi. ha, musulmonlar Alloh taoloning "Ularni ishlari mudom sho‘ro maslahati bilan bo‘lur" so‘ziga amal qilib sho‘ro asosini lozim tutgan edilar. Bu bilan musulmonlar o‘zlarning barcha imkoniyat va tajribalaridan foydalanishar edi. Ba’zan esa oddiy askar boshliqqa to‘la yaxshiligi bo‘lgan ishni ishora qilar edi.

Musulmonlar jang uchun mana shunday joyni ixtiyor qilib turganda, Rum esa o‘zlariga qamalib qoladigan joyni ixtiyor qilib olishdi. YArmuk daryosi ularning o‘ng tomonida, Riqod vodiysi - kechib o‘tganlaridan keyin- va Iordan daryosi ularning orqa tomonida, so‘l tomonida baland tog‘lar bor edi. Rumliklarda shunday holat yuzaga kelib qoldiki, ularga najot musulmon askarlarini yorib o‘tish orqaligina bo‘lar edi. Ular uchun musulmonlarni yorib o‘tish qaerda.! Bu Rum askarlariga mag‘lubiyat va halokat aniq bo‘lib qolganini anglatardi. CHunki ular yomon tadbiri tufayli o‘zlarini o‘zlari qamal qilib qo‘yishganini bilmay qolishdi. Bu ishni musulmonlar idrok qilgan va Amr ibn Osss “Allohga qasamki, Rum qamalib qoldi. qamalda qolgan (tomon) kamdan-kam yaxshilikka erishadi. Ey musulmonlar, sizlar xursand bo‘linglar", degan edi.