Ўзбекистон халқаро ислом академияси

Qur’oni karimning jam qilinishligi.
Islom tarixida iz qoldirgan Abu Bakr (r.a)ning buyuk ishlaridan yana biri Qur’oni karimni jamlash bo‘ldi. Abu Bakr (r.a) bu ishni Zayd ibn Sobitga o‘ta ishonchli bo‘lganligi uchun topshirdi. Zero u kishi o‘sha vaqtda bu vazifani ado etish va bu omonatni ko‘tarishga eng layoqatli edi.

Bu haqida Zayd ibn Sobitning o‘zlari aytadi -Imom Buxoriy saxih to‘plamlarida kelganidek- "Abu Bakr (r.a) menga YAmoma jangidan keyin elchi jo‘natdi. uning oldida Umar (r.a) ibn hattob ham bor edi. U kishi menga aytdi: "Umar (r.a) kelib menga "YAmoma jangida ko‘p qorilar o‘tib ketdi. Boshqa janglarda ham qorilar o‘limi ko‘payib ketishidan qo‘rqaman. Agar Qur’onni jamlab qo‘ymasangizlar, uning ko‘pi (ular bilan) ketib qoladi" deb aytdi. Alloh mening qalbimni Qur’onni jamlashga ochdi. Men Umar (r.a)ning fikriga qo‘shilaman...".

So‘ng Abu Bakr (r.a) Zayd ibn Sobitga dedi" sen oqil kishisan, seni tuhmat qiladi, deb ham o‘ylamaymiz. Zen Rasululloh (s.a.v) uchun vaxiyni yozar eding, va Qur’onni kuzatib borar eding. Bas uni jamlagin". Zayd ibn Sobit aytadi:" Allohga qasamki, agar menga biror tog‘ni ko‘chirishni yuklansa, menga buyurilgan Qur’onni jamlashdan og‘ir bo‘lmas edi...".

Lekin Alloh Zayd uchun yaxshilikni iroda etib, uning qalbini ham mana shu buyuk ishga ochdi... U Qur’oni karim oyatlarini terilardan, suyaklardan va odamlar qalbidan to‘play boshladi. Uni jam qilishda juda aniqlik va to‘la ehtiyotkorlikka e’tiborini qaratdi. Alal oqibat uning hammasi ichida jamlangan sahifalarni musxaf shaklida yozib bitirdi. Hammasini jamlab bo‘lib, Abu Bakr (r.a)ga topshirdi. Bu mushaf keyinchalik Umar (r.a)ga, undan keyin esa qizi Xafsaga ko‘chib o‘tdi. Usmon (r.a) davrida barcha islomiy o‘lkalar uchun umumiy musxaf yozildi.

Abu Bakr (r.a)ning kasal bo‘lishi va vafoti
Tarixchilar Abu Bakr (r.a)ni hijriy 13-sanada jumadul oxirning ettinchi kunida kasal bo‘lganlarini zikr qilishadi. Uning kasali o‘n besh kun davom etgan. Kasali kundan-kun og‘irlashib, ko‘p o‘tmay vafot qilgan.U kishining xalifalik muddati ikki yilu o‘n oy va o‘n kun bo‘lib, yoshlari oltmish uchga etgan edi.

SHunday qilib, islom tarixidagi yorqin saxifa yopildi. U kishi Rasululloh (s.a.v) davrlari mobaynida Allohning yo‘lida jihod qilar edi. Rasululloh (s.a.v)ga rafiqul a’loga safar qilgach, ish u kishiga yuklandi. Alloh va rosuli shariat qilib bergan ko‘rsatmadan chiqmadi. Qisqa davr ichida arabiston yarim oroli ichidayu tashqarisida katta islomiy davlatga asos soldi. Alloh u kishidan rozi bo‘lsin va u kishini ham rozi qilsin. Alloh bu xalifani qo‘l ostidagilaridan, qolaversa qiyomat kunigacha bo‘lgan musulmon ummatidan eng yaxshi mukofot bilan mukofotlasin. Alloh u kishi bilan dinni saqladi va ochiq haqiqatni aziz qildi.