Ўзбекистон бадиий академияси камолиддин беҳзод номидаги миллий рассомлик ва дизайн институти

Буюмнинг синган бўлакларини ўрганиш 
Терракота хайкалчаларини таъмирлашдан олдин биринчи навбатда 
эхтиёткорлик билан топилмани ўрганиб чиқиш зарур бўлади. Терракота 
хайкалчаларининг кўпинча бош қисмлари бўлмайди. Шунинг учун
топилмани таъмирлашда сирланган, сирланмаган сопол лаганлар, сут шарбат 

---

104 
ичиладиган 
сопол 
буюмларидан 
фарқли 
ўлароқ 
бош 
қисмлари 
таъмирланмайди. 
Қолиб олиш усулларини ўрганиш 
Қолиб 
тайёрлаш.
Қолиб 
олиш 
учун 
пластилин 
ашёсидан 
фойдаланилади. Сирланган, сирланмаган сопол лаганлар, сут шарбат 
ичиладиган сопол буюмлари учун қолиб тайёрлангани каби биринчи 
навбатдапластилин юмшатиб олинади. Пластилинни керакли миқдорда 
идишга солиниб, сўнг бир неча дақиқага устидан қайноқ бўлмаган иссиқ сув 
қуйиб қўйилади. Пластилин юмшагач уни текис тахтача устига олиб, 
яхшилаб суви ҳамда ҳавоси чиқиб кетгунча муштланади. (расм) 
Пластилинни унинг асл қалинлигидан хиёл қалинроқ қилиб 
жойлаштирилади. Пластилин юмшоқ ҳолда бўлганлиги сабабли уни қотириш 
учун салқинроқ жойда ушлаб туриш лозим бўлади. Салқинроқ жойда 
пластилин қаттиқлашади. Плстилинни эҳтиёткорлик билан буюмдан ажратиб 
олиниб, 
топилманинг 
йўқ 
бўлган 
қисмига 
эҳтиёткорлик 
билан 
жойлаштирилади. Пластилинни тўғрилаб, уни аниқ ўлчам асосида
жойлаштириб чиқилади.
 
3.7 Буюмнинг синган қисмини таъмирлаш 
Қолиб устига гипс қуйишдан аввал пластилин юзасига совун 
суртилади. Бу жараён гипс пластилинга ёпишиб қолмаслиги олдини олади. 
 
Гипс қуйиш жараёни
 
Махсус идишчага сув ҳамда оз миқдорда ПВА елими ҳамда керакли 
миқдорда гипс ашёси солинади ва бир маромга келтириб ўртача қуюқликда 
аста секинлик билан қолиб юзаларини тўлдириб чиқилади.
 
Бир маромга келтириб тайёрланган қоришма топилма юзаларига ишлов 
беришда қийинчилик туғдирмайди, шунинг билан бирга пардозлаш ишлари 
самарали кечади.

---

105 
Гипс қоришмаси қоткунига қадар буюм юзаларига махсус пичоқлар 
ёрдамида ишлов бериб чиқилади. Бу жараён кейинги, якуний босқич яъни 
пардозлаш усули осонроқ бўлишига имкон яратади. Буюм таъмирлангандан 
сўнг 48 соат давомида қуритилади.