Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети м. С. Сапаев У. Т. Алиев

3.8. Трансформаторларнинг параллел уланиши

Трансформаторлар параллел уланганида уларнинг бирламчи ва иккиламчи чўлғамлари умумий шиналарга алоҳида–алоҳида уланади (3.31–расм).

Параллел ишлашга исталган сондаги трансформаторлар уланиши мумкин, лекин бунда қатор шартлар бажарилиши керак бўлади:
─ трансформаторлар бирламчи ва иккиламчи чўлғамлари номинал кучланишлари тенг бўлиши;
─ трансформаторлар бир гуруҳга тегишли бўлиши;
─ қисқа туташув кучланишлари, уларнинг актив ва реактив ташкил этувчилари тенг бўлиши.
Биринчи шарт параллел ишлаётган трансформаторнинг трансформациялаш коэффициентлари тенглигини билдиради, бунда иккиламчи чўлғамларда индукцияланадиган ЭЮКлар тенг ва қарама-қарши йўналишда, уларнинг геометрик йиғиндиси нолга тенг бўлиши учун битта шинага трансформатор чўлғамларининг бир хил номлардаги чиқишлари (а₁ билан а₂ ва ҳ. к.) уланиши керак бўлади, у ҳолда трансформаторлар орасида ҳеч қандай ток вужудга келмайди. Агар бу шарт бажарилмаса, яъни n₁≠n₂ ва Е₂₁≠Е₂₂ бўлса, трансформаторлар орасида I_T тенгловчи токни вужудга келтирадиган Е₂ ташкил этувчи пайдо бўлади. Қисқа туташув қаршиликлари кичик бўлганлиги учун I_T жуда катта бўлиши мумкин [5,12].

3.31–расм. Трансформаторларнинг параллел уланиши

Иккинчи шарт трансформаторлар бирламчи чўлғамлари умумий ток манбаи тармоғига уланишини билдиради. Шунинг учун чўлғамларнинг уланиш гуруҳларидан чизиқли ЭЮКлар векторлари фаза бўйича мос тушади. Агар параллел уланадиган трансформаторлар гуруҳлари бир хил бўлса, иккиламчи чўлғамлар чизиқли ЭЮКлари векторлари мос тушади ва тенгловчи токлар йўқ бўлади. Агар трансформаторлар гуруҳлари бир хил бўлмаса, бу векторлар фаза бўйича мос тушмайди ва уларнинг геометрик йиғиндиси нолга тенг бўлмайди, натижада катта тенгловчи токлар вужудга келади.

Учинчи шарт қисқа туташув кучланиши, унинг актив ва реактив ташкил этувчилари параллел ишлашда ҳар бир трансформатор юкламасини аниқлашини билдиради. Агар бу кучланишлар тенг бўлмаса, юклама трансформаторлар орасида нотекис тақсимланади, кичик қисқа туташув кучланишили трансформаторда юклама кўпроқ бўлади.