Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

Тармоқ топологияси. 
Умумий тасаввур даражасида хар қандай тармоқ 
пунктлар ва уларни бирлаштирувчи линиялардан ташкил топган. Уларни 
(пункт ва линияларни ) ўзаро жойлашиши тармоқ боғлиқлиги ва пунктлар 
ўртасидаги 
ахборот 
алмашувини 
таъминлаб 
бериш 
қобилиятини 
тавсифлайди. Тармоқ топологияси унинг боғлиқлигини акс эттиради. 
Физикавий ва мантиқий бир-биридан топология фарқланади. Физикавий 
топология тармоқ пунктларини ва уларни боғловчи линияларни 
жойлашишини акс эттиради. Мантиқий топология ахборотнинг манба ва 
истеъмолчиларининг ўртасидаги ўзаро боғланиш йўллари ташкил 
қилинадиган имкониятлар хақида тасаввур беради. Тармоқнинг топологик 
хусусиятларини тадқиқот қилиш учун унинг пунктларини нуқта сифатида, 
уларни бирлаштирувчи линияларни эса ёй сифатида акс эттириш қулай. 
Бундай геометрик шакл граф деб аталади, графдаги нуқталар чўққи, ёйлар 
эса уларнинг йўналтирилганлиги хисобга олинмаганлигида қирра деб 
номланади. Граф ахборот тармоғининг топологик моделидир. 
Тармоқ топологиясини танлаш унинг қурилишида хал қилинадиган 
биринчи вазифадир ва у технологик хамда алоқанинг ишончлилигига 
бўладиган талаблар билан шартланади. Агар у ташкил топадиган 
стандарт(база) топологиялари мажмуаси аниқ бўлса, тармоқ топологияси 
нисбатан содда танланади. Баъзи топологиялар ва уларнинг хусусиятларини 
кўриб чиқамиз. 

---

28 
МАЪЛУМОТ УЗАТИШ ТАРМОҚЛАРИ 
КЛАССИФИКАЦИЯСИ 
БОШҚАРИШ 
УСУЛИ БЎЙИЧА 
Марказлашти
-рилган 
бошқаруви 
бўйича 
Марказлашма
-ган 
бошқарув 
ТЕГИШЛИЛИГИ 
БЎЙИЧА 
КОММУТАЦИЯ 
УСУЛЛАРИ БЎЙИЧА 
Умумий 
фойдаланиш