Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

2. Операцион тизимни ҳимоялаш қисмтизимининг архитектураси

• Операцион тизимни ҳимоялаш қисмтизимининг асосий функциялари. Операцион тизимни ҳимоялаш қисмтизими қуйидига асосий функцияларни бажаради:
• Идентификация, аутентификация ва авторизация. Ҳимояланган операцион тизимда ҳар қандай фойдаланувчи (фойдаланувчи субъект) тизим билан ишлашдан олдин идентификацияни, аутентификацияни ва авторизацияни ўтиши лозим.
• Фойдаланишни чеклаш. Ҳар бир фойдаланувчи хавфсизликнинг жорий сиёсатига биноан рухсат этилган операцион тизим объектларидан фойдаланиши мумкин. Операцион тизим объектларидан фойдаланишни чеклаш жараёнининг асосий тушунчалари – фойдаланиш объекти, объектдан фойдаланиш усули ва фойдаланувчи субъект.
• Аудит. Операцион тизимга нисбатан аудитни қўллашда хавфсизлик журнали ёки аудит журнали деб юритилувчи махсус журналда ОТга хавф туғдирувчи ходисалар қайд этилади. Аудит журналини ўқиш хуқуқига эга фойдаланувчилар аудиторлар деб аталади.

Хавфсизлик сиёсатини бошқариш. Ахборот хавфсизлиги сиёсати доимо адекват ҳолатда ушлаб турилиши шарт, яъни у ОТ ишлаши шароитининг ўзгаришига тезда реакция кўрсатиши лозим.

• Хавфсизлик сиёсатини бошқариш. Ахборот хавфсизлиги сиёсати доимо адекват ҳолатда ушлаб турилиши шарт, яъни у ОТ ишлаши шароитининг ўзгаришига тезда реакция кўрсатиши лозим.
• Криптографик функциялар. Ахборотни ҳимоялашда криптографик воситалардан фойдаланмасдан амалга оширишни тасаввур қилиб бўлмайди. Операцион тизимда шифрлаш фойдаланувчилар паролини ҳамда тизим хавфсизлиги учун жиддий бўлган бошқа маълумотларни сақлаш ва алоқа канали орқали узатишда ишлатилади.
• Тармоқ функциялар. Замонавий операцион тизимлар, одатда, алоҳида эмас, балки локал ва/ёки глобал компьютер тармоқлари таркибида ишлайди. Битта тармоқ таркибидаги компьютерларнинг операцион тизимлари турли масалаларни , хусусан, ахборотни ҳимоялашга бевосита дахлдор масалаларни ечишда ўзаро алоқада бўлади.