ГЕРИАТРИК БЕМОРЛАРДА АРТЕРИАЛ
ГИПЕРТОНИЯ КЕЧИШИНИНГ ЎЗИГА ХОС
ХУСУСИЯТЛАРИ
Беморларнинг ёши қайтган сари артериал босим хам ортиб боради, чунки йирик қон томирлари деворларида ёш билан боғлик ўзгаришлар кузатилади. Қон томирлар эластиклигини йукотади, эктазия ва чузилиш руй беради. Иккинчи томондан гериатрик беморлар томирларидаги атеросклеротик узгаришлар томирлар торайишига сабаб булади.
Кекса беморларда атериал босимнинг 160/90 мм.сим. устунидан ортиб кетиши алохида текширув утказишни талаб килади. 60 ёшдан ошган беморларда касалликни келтириб чикарувчи сабабларга кура гипертония касал-лиги ва систолик (атеросклеротик) гипертензия фарк килинади.
Гипертония касаллиги. Кексаликда бу касалликнинг келиб чикишига организмдаги артериал босимни бошкариб турувчи олий нерв фаолиятининг, мия пўстлоғининг, гипоталамус функциясининг издан чикиши сабаб булади. Касалликнинг 1-боскичида беморлар уйкусизлик, тажанглик, тез чарчаш каби симптомларга унча ахамият бермайдилар. Уларни факат бош айланиши, бош оғриклари, хансираш безовта килиши мумкин.
Гипертоник кризлар клиникаси сует ифодаланган булиб, бу жуда хавфлидир, чунки уз вактида курсатилмаган тез ёрдам беморда инсульт ёки ўткир юрак етишмовчи-
лигига олиб келиши мумкин.
Касалликнинг 2-боскичида А/Б 180/100 мм.сим. устунига тенг булади. Кризлар пайтида 260/140 мм. си-моб устунига етади. Кекса ёшдаги беморларда касаллик манзараси сует булишига карамай, албатта, инструментал-диагностик текширув ўтказиб кўриш зарур, ЭКГ да левограмма, Т-тишчанинг патологик узга-ришлари, 8Т сегмент изоэлектрик чизикдан пастда, юрак чапга кенгайган булади. Конда умумий липидлар сони ошган булади.
Гериатрик беморларда кўз тубини текшириш мухим маълумотларни бермайди, чунки кариялар ёш билан боглик холда склеротик узгаришларга учрайди, куз гавхари хиралашади.
Систолик гипертензия (атеросклеротик). Бу касалликда клиник белгилар сует ёки умуман булмаслиги мумкин, систолик босим ошиб, диастолик босим узгармайдиган булади. Бунга сабаб йирик артерияларнинг атеросклероз окибатида торайишидир.
Касаллик клиникасида систолик босимнинг юкори булиши, бош айланиши, кулоклар шангиллаши кузатилади. Бош огриги безовта килиши мумкин. Беморлар-ни субъектив белгилар безовта килмаслигига карамай тез-тез ЭКГ утказиб туриш керак.
Артериал босим кексаларда куйидаги курсаткичлар-да булади.
60-69 ёшда 130-135 / 80-85 мм.сим.уст.
70-79 ёшда 135-140 / 80-85 мм.сим.уст.
80-89 ёшда 135-140 / 85-90 мм.сим.уст.
60 ёшдан ошган шахсларда артериал босим 155-99 мм.сим.уст. ошса артериал гипертония тахмин килиш мумкин.
80 ёшли кексаларнинг 9-10% ида артериал босим ПО/ 170 мм.сим.уст.га тенг булади.
Гериатрик беморларда гипотензив воситаларни куллашнинг узига хос хусусиятлари мавжуд:
—Гипотензив моддалар дозасини 2-3 баробар камайтириш керак.
—Артериал босимни аста-секин пасайтириш зарур.
—Артериал босимни бирданига тез тушириб юборадиган препаратларни (ганглиоблокаторлар, изобарин) кулламаслик лозим.
—Раувольфия препаратларини, диуретикларни В-адреноблокаторни тайинлашда эхтиёткор булган маъкул.
—Беморга невропатолог консультациясини утказиб бориш зарур.
— ЭКГ, кон ва сийдик тахлилини сурункали утказиб туриш керак.
Гериатрик беморларда гипертонияни даволашда кулай мехнат ва турмуш шароитларини яратиш, тинчлантирувчи воситалар тайинлаш керак. Ош тузини чек-лаш, яхши дам олиш, ухлаш, пархез буюрилади. Раувольфия препаратларидан рауседил ва руавазан 0,002 дан 0,008 гр.гача, резерпин 0,00025 гр.дан ошмаслиги керак. Гериатрияда хам адренергик воситалар куллаш мумкин, булар клофеллин ва метилдофа. Диуретиклар-дан гипотизид 0,025 гр, фуросемид 0,02-0,04 гр, верош-пирон 0,025-0,05 гр. дан ошмаслиги керак.
Гериатрияда гипертоник кризларни бартараф этадиган воситалардан бири дибазолдир. У 0,05% - 2,0 - 4,0 мл.дан мускул орасига юборилади. Дибазол билан да-воланишда хар 10 кунда ЭКГ хулосасини олиб туриш лозим.
Юкоридаги даво наф бермаганда боскичма-боскич схема буйича даво буюриш мумкин.
1-боскич. Енгил формадаги гипертензияда рауволь-фин препаратларидан раунатин 0,002 гр. дан кунига 3-4 марта;
1-«а» босқич. Нисбатан уртача огирликдаги гипертензияда клофеллин, допегит ёки апрессин билан монотерапия утказилади.
2-боскич. Диуретклар билан адреноблокаторлар биргаликда қўлланади.
3—боскич. Ўртача оғир гипертензияда диуретиклар, адреноблокаторлар (резерпин) ва вазодилататор (апрессин) кулланади. Гериатрияда адельфан, депрессии кенг кулланади.
4—боскич. Огир кечадиган гипертензияда гипотиазид, резерпин гуанетидин билан қўлланади.
Гипотиазид кулланганда гипокалиемиянинг олдини олиш максадида 0,5 гр. дан 3 махал калий ёки калийга бой булган олма, ёнгок, курук мевалар, урик тайинланади.
Касаллик профилактикасида асабларга зўр келадиган иш, тунги махалларда ишлаш, чекиш, спиртли ичимликлар ичиш тақиқланади. Қовурилган, ўткир таомлар, аччиқ кофе истеъмол қилиш умуман ман килинади.
Беморларга диспансер кузатувида булиб, санатория ва профилакторияларда дам олиш маслахат берилади.
ГЕРИАТРИЯДА НАФАС ОЛИШ СИСТЕМАСИНИНГ
Do'stlaringiz bilan baham: |