Œзбекистан республикаси олий ва œрта махсус таълим вазирлиги

§6. Маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш 
Белгиланган маҳсулотнинг сифат кўрсаткичларининг номенклатурасини 
танлаш, бу кўрсаткичларининг қийматларини аниқлаш ва уларни асос бўлувчи 
қийматлар билан таққослашни ўз ичига олувчи ишларнинг йиғиндиси 
маҳсулот 
сифатининг даражасини баҳолаш 
деб аталади.
Маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш учун маҳсулотлар иккита 
туркумга бўлинади: 
1.
Фойдаланишда сарфланадиган маҳсулот; 
2.
Ўз ресурсини сарфлайдиган маҳсулот.
1-туркум 
маҳсулотлари вазифаси бўйича фойдаланиш жараѐнида 
сарфланади. Одатда, қайта ишлаш қайтмас жараѐн ҳисобланади:(хом ашѐ, 
материаллар, яримфабрикатлар), ѐқилғининг ѐниши, озиқ-овқат маҳсулотларини 
ўзлаштирилиши, айрим вақтда қайтарилувчи жараѐн ҳам бўлиши мумкин 
(масалан, эритувчиларни рекуперация ва регенерацияси).

---

173 
Вазифаси бўйича 2-туркум маҳсулотларидан фойдаланишда, унинг ресурси 
сарфланади. Бу ҳолда маҳсулот техникавий ва маънавий эскириши ҳисобига 
фойдаланилади.
Маҳсулотнинг кўрсатилган тавсифланишининг қўлланиши қуйидаги 
амалларни бажаришда бир қатор енгилликлар яратади: 

муайян гуруҳ маҳсулотининг биргина кўрсаткичининг номларини танлашда; 

маҳсулотдан фойдаланиш соҳасини аниқлашда; 

бир ѐки бир нечта буюмларни асос бўлувчи намуналар сифатида танлаб 
олишда; 

маҳсулотнинг сифат кўрсаткичлари номларига давлат стандартларининг 
тизимларини яратишда.
Маҳсулот сифатига таъсир этувчи омилларни тўрт тоифага бўлиш мумкин:

Техникавий;

Ташкилий;

Иқтисодий; 

Ижтимоий.
Техникавий омилларга 
ускуналарнинг жиҳозланиш, асбобларнинг ҳамда 
назорат воситаларининг, техникавий ҳужжатларнинг ҳолати; дастлабки 
материаллар, яримфабрикатларнинг сифати ва шунга ўхшашлар киради.