Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Коррозияныӊ екинши тҥри. Бул 
түрдеги коррозияны химиялық коррозия деп атаў 
мүмкин. Бир ҳалатда СаСО
3
ныӊ еркин СО
2
менен биригиўи нәтийжесинде калций 
бикарбонаттыӊ пайда болыўы углекислоталы коррозияны келтирип шығарады: 
СаСО
3

(СО
2
)
еркин

Н
2
О

Са(НСО
3
)
2
Санаат ҳәм аўыл хожалығы ақаба суўлары, минерал тӛгин еритпелери, олтингугурт 
газинен пайда болатуғын кислоталар, хлорид кислоталар ҳәм олардыӊ қалдықлары цемент 
тасына тәсир етип оны бузады: 
Са(ОН)
2

2НCl

CaCl
2

2H
2
O; 
Ca(OH)
2

H
2
SO
4

CaSO
4
.
2H
2
O 
Бунда аӊсат ерийтуғын СаСl
2
дузы ҳәм кӛлемли кеӊейетуғын СаSO
4
.
2H
2
O пайда 
болады. 
Магнезиал коррозия тӛмендеги кӛринисте болады: 
Са(ОН)
2

MgCl
2

CaCl
2

Mg(OH)
2
; 
Ca(OH)
2

MgSO
4

2H
2
O

CaSO
4
.
2H
2
O

Mg(OH)
2
Бул реакциялар нәтийжесинде аӊсат ерийтуғын дузлар пайда болады ҳәм цемент 
тасында аӊсатлық пенен жуўылып кетеди. 

---

67 
Минерал тӛгинлер ишинде цемент тасы ушын қәўиплиси аммиаклы селитра ҳәм 
аммоний сулфатдир. Аммиаклы селитра тийкарын қураўшы аммоний нитраты NH
4
NO
3
гидролиз нәтийжесинде кислота пайда етеди ҳәм Са(ОН)
2
менен реакцияға кириседи: 
Са(ОН)
2

2NH
4
NO
3

2H
2
O

Ca(NO
3
)
2
.
4H
2
O

2NO
3
. 
Калцийли нитрат суўда жақсы ерийди ҳәм цемент тасынан аӊсат жуўылады. 
Фосфорлы тӛгинлер ишинде суперфосфат цемент тасы ушын қәўипли саналады, себеби 
ол тийкарынан фосфат монокалцитден Са(Н
2
РО
4
)
2 
ҳәм
гипстен ибарат ҳәм буннан тысқары 
еркин фосфор кислотасы да болыўы мүмкин. 
Органикалық кислоталар да цемент тасын коррозияға ушыратады. Әсиресе уксус, сүт 
ҳәм вино кислоталары, тойынған ҳәм тойынбаған майлы кислоталар (олеин, стеарин, 
палмитин ҳәм т.б.) цемент тасын шиддат пенен жемиреди. 
Буннан тысқары майлы кислота қалдықлары болған зығыр, пахта ҳәм балық майлары 
да цемент тасын коррозияға ушыратады. Нефт кислотасы ҳәм олтингугурт қалдықлары 
(керосин, бензин, мазут ҳәм т.б.) да цемент тасы ушын қәўипли есапланады.