Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Қадағалаў сораўлары: 
1.
Ыссылық изоляциясы хаккында айтып берин? 

---

211 
2.
Органикалық емес материаллардыӊ ийилиўдеги беккемлиги кандай? 
3.
Материалдың қысылыўшаңлығы деп неге айтылады? 
4.
Кайсы материалларда температура тәсиринде ыссылық ағымы тезлеседи? 
5.
Ыссылық ӛткизиўшеӊлиги дегенимиз не? 
33-тема. Ноорганик ыссылық изоляциясы материаллары 
 
Таяныш сөзлер:
минерал пахта,базалт талшыгы,шийша пахта,гофри структуралы 
минерал пахта,асбест,женил бетон,асбест кагаз. 
 
Жоба: 
33.1 Минерал пахта тийкарындағы буйымлар 
33.2 Шийша пахта тийкарындағы буйымлар 
33.3 Асбест тийкарындағы буйымлар 
33.4 Ыссылық изоляциясы ушын бетонлар 
Ноорганик ыссылық изоляциясы материалларыга минерал пахта, базалт талшығы, 
шийша талшығы ҳәм пахтаси, керамикалық пахта, жеӊил бетонлар, кӛбик шийша, 
кўпчитилган сочилувчан перлит ҳәм вермикулит, асбест толтырғышли буйымлар ҳәм 
басқалар тийкарындағы буйымлар ҳәм басқалар киреди. 
33.1 Минерал пахта тийкарындағы буйымлар 
Минерал пахта
аӊсат ерийтуғын таў жыныслары (ҳәктас, мергеллар, доломитлар ҳәм 
басқ.), металлургия ҳәм жанылғы шлаклары (ылай ҳәм силикат гербиш бӛлеклери) 
тийкарында алынған шийша тәризли талшықлы материал. Талшықтыӊ диаметри 5-15 мкм, 
узынлығы 2-40 мм болады. 
Минерал пахта таярлаў еки тийкарғы процесстен ибарат: вагранкаларда (шахталы 
еритиў хумдоны) шийки зат еритпесин пайда етиў; еритпени талшықларға айландырыў. 
Вагранкада шийки зат қатты жанылғы (кокс) пенен 1300-1400
0
С температурада 
суйылтырылады. Печтиң тӛменги бӛлегиндеги арнаўлы тесиктен еритпе тоқтаўсыз 
шығарылады. 
Шийки зат еритпесини минерал толаларга айлантиришнинг бир неча усыллари бар 
болып, тийкарынан иккита усыли кўпроқ ислетиледи: пуфлаш ҳәм орайдан қочирма. 
Пуфлаш усылында вагранка арнаўлы тешигидан (леткаси) ағып чиқаѐтган еритпе суў пуўи 
ямаса сиқилган ҳаўа ағымы жәрдеминде толага айлантирилади ҳәм сочиб жибериледи. 
Орайдан қочирма усылда еритпе ағымы вагранка тешигидан центрифуга дискига 
түседи ҳәм толага айлантирилиб сочилади. Пайда болған минерал тола камерадаги тоқтаўсыз 
ҳаракатланадиган тўр устига йиғилади. 
Орташа тығызлығына қарап минерал пахта (кг

м
3
) 75, 100, 125 ҳәм 150 маркаларға 
бӛлинеди. Минерал пахта отқа шыдамлы, гигроскоплиги киши ҳәм суў орталығына 
шыдамлы, ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти киши (

0,04-0,55 Вт

(м
.0
С)), 
биологиялық орталықларға шыдамлы материал. 
Минерал пахтани тасыў, сақлаў, ислетиў аӊсат болыўы ушын гранулаланади 
(домалақланади). У арнаўлы қағазларга ўралган ҳалда ташилади; дийўаллар бўшлиқлиги, 
қабатлар аралық плиталар коваклари, ыссы суў магистраллари ҳәм басқа конструкцияларда 
ыссылық изоляциясы материали сыпатында ислетиледи. 
Минерал пахта намат, матолар, (тўшак) ярым бикр ҳәм бикр плиталар, гофри 
дүзилисидаги буйымлар, қобиқлар, сегмент ҳәм басқа буйымлар таярлаў ушын ярым 
фабрикат есапланады.