Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Қурылысбоп намат
ҳайвон жунидан узынлығы 1000-2000 мм, ени 500-2000 мм ҳәм 
қалыӊлығы 12 мм туўры мүйешли бир эн мато кӛринисида ислеп шығарылады. Наматнинг 
тығызлығы 150 кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлиги 0,06 Вт

(м
.0
С) әтирапында болады. 
Наматни шириўдан сақлаў мақсетинде антисептик затлар билан ислеў бериледи. Намат 
дийўал ҳәм шиплар, терезе ҳәм есик қутилари ҳәм басқаларни ыссылық изоляциясы ушын 
ислетиледи. 
34.2 Полимер тийкарында таярланған материаллар 
 
Ҳәзирги дәўирде ыссылық изоляциясы материаллары термопластик (поливинилхлорид, 
полиуретан, полистирол, полиметилметакрилат) ҳәм термореактив (карбамид-формалдегид, 
фенол-формалдегид ҳәм бошқ.) полимерлер тийкарында қурамына газ ямаса кӛбик пайда 
етиўши компонентлар, пигментлар, қатырыўшылар, пластификаторлар ҳәм модификаторлар 
киритип таярланбақта. 
Энергиянәтийжели полимер материаллары. 
Тураржой – коммунал хўжалигида 
(ТКХ) энергиятежамкор чора-тадбирлар кӛрилиўи энергия сарфини 70% гача тежейди. Ушбу 
чора-тадбирларга фасадлар, есик ҳәм терезе тирқишлари, поллар, балконлар ҳәм 
трубопроводларни полимерлер тийкарындағы материаллар билан ыссылық изоляцияловчи 
қапламалар барпо етиледи. 
Мәселен, бир метр қалыӊлықтағы гербиш дийўал билан 20 см қалыӊлықтағы 
пенополистирол қатлам бир хил энергиятежамкор есапланады. Поливинилхлорид 
тийкарында таярланған трубопровод ҳәм басқа буйымлар хызмет мүддети 50 йилни ташкил 
етеди, металл трубопроводлар болса 15 йилга чидайди. 
Ячейкалы пластмассалар. 
Ыссылық изоляциясы материаллары структурасы 
жиҳатидан кӛбикпластлар ҳәм поропластларга (газопластларга) бӛлинеди. Кӛбикпластлар 
пластмасса қурамына кӛбик киритилгани ушын ӛз-ара туташмаган жабық геўеклар ҳәм жуқа 
дийўаллардан ташкил топгандир. Поропластлар болса пластмасса қурамында пайда етилген 
газ ташқарига чиқиб кетиш есабынан ӛз-ара тутасқан геўеклар билан характерланади. 
Пластмасса қурамында кӛбик ҳәм газ ҳосил қилиниши нәтийжесинде аралас структурали 
буйымлар алыў мүмкин. 
Ячейкалы пластмассаларда геўеклар 90-98% ташкил етеди. Соныӊ ушын олардыӊ 
орташа тығызлығы жүдә киши, ыссы ӛткизиўшеӊлик коэффициенти 0,026-0,058 Вт

(м
.0
С) 
әтирапында болады. 
Бикр ҳәм ярым бикр ячейкалы пластмассалар жетерли дәрежеде беккем, эластик ҳәм 
эгилувчан болады. олар суўға, күшсиз химиялық орталықларға шыдамлы, биологиялық 
шароитларга шыдамлы болады. 
Ячейкалы пластмассалардыӊ ыссылықка шыдамлылығы чегараланганлиги (100-150
0
С), 
кӛпшилик түрлерининг жаныўшаңлығы ҳәм узақ мүддетли температура тәсиринде 
қәсийетлериниӊ ѐмонлашиши (термик деструкция) олардыӊ камчилиги есапланады. 
Ячейкалы пластмассалардыӊ ислетиў температурасыни асырыў, долзарб мәселелардан 
саналади. Қалыӊлығы 5-6 см ли кӛбикпластлар 14-16 см қалыӊлықтағы минерал пахта ямаса 
ячейкалы бетонлар сыяқлы ыссылық изоляциясы кӛрсеткишига ийе болады. Ячейкалы 
пластмассалар тийкарында таярланған үш қатламлы панеллернинг 1 м
2 
массасы 20-50 кг 
кемейеди. 
Кӛбикпласт ҳәм поропластларни қирқиш, кесиш ҳәм бетон, асбоцемент, металл, ағаш, 
қағаз юзаларга елимлаш аӊсат. 
Ячейкалы пластмассалар плита, қобиқ, ярым цилиндр кӛринисида дийўал, тӛбе 
қаплама, трубалар, санаат үскенелери ҳәм басқа конструкцияларни ыссылық изоляциясы 
ушын ислетиледи.