Ózbekistan respublikasi awil xojaliği ministrligi b. Yo. Toxtaev, E. T. Ахmеdоv, V. T. Qaysarov DÁrilik ósimlikler introdukciyasi

-Túkli erva (Pol-pola)- (Aerva lanata (L.) Juss).
Túkli erva- Amarantaceae tuqımlasına tiyisli Qubla Aziya, Afrika, Indiya hám Ceylonda tábiy halda keń tarqalǵan eki jıllıq ot. Ósimlik Kavkaz hám Kavkaz artı subtropik regioninda mádeniy turde egiledi [ http:// spcpa. ru/slr/preview/articles/917. html].
Respublikamız jaǵdayında túkli erva Q. X. Xójaev, H. X. Xolmatov (1963, 1965) hám Yu. Murdaxaev (1989 ) ler tárepinen intradukciya etildi. Házirgi waqıtta respublikamızda iskerlik júrgizip atırǵan, dárilik ósimlikler boyınsha qániygelestirilgen xojalıqlarda mádeniy turde jetistirilmekte.
Intradukciya sharayatında (shor topıraqlarda ) túkli erva nálden intradukciya etildi. Nállerdiń kógeriwsheńligi -52, 1% hám saqlanıwı - 20, 0% ni quradı. Vegetaciya dawamında egilgen náller (10 -12 sm) 30, 6±4, 03 sm ge shekem ósedi. Tiykarǵı paqalda ortasha -127, 6±9, 33 japıraqlar payda boladı. Paqaldıń tómengi bólegindegi aǵashlanıw 3, 4±0, 24 sm di quraydı , japıraq tógiliwi baqlanbaydı. Tiykarǵı paqallarda may ayınıń ózinde 9, 6±1, 29 1-tártipli putaqlar hám olarda ortasha 12, 4±1, 86 2-tártipli putaqlar ónim

boladı. Olardıń uzınlıǵı ortasha -13, 6±1, 01 sm hám japıraqlar sanı -16, 6±2, 42 ǵa jetedi (3- keste). Vegetaciya dawamında hár bir ósimliktegi japıraqlar sanı ortasha 1000 danaǵa artadı. Iyun ayınnan baslap ósimlikler generativ dáwir kiredi hám bir top ósimlikte ortasha 142, 0±5, 37 ǵumshalar ; 156, 6±8, 50 dana guller; 125, 2±6, 11 qáliplesken miyweler hám 85, 8±3, 76 pısken miyweler belgili bóldı. Q. X. Xójaev hám Yu. M. Murdaxaevlardıń maǵlıwmatlarına qaraǵanda, ósimliktiń tiykarǵı paqalları shórlanǵan topıraqlarda 45-50 sm ge ósgen hám jer ústki (ot -pux) bólim zúráátliligi 1, 50 t/ga ni shólkemlesken. Shor topraqlarda bolsa, túkli ervaning jer ústki bólim (ot -pux) zúráátliligi 1, 20 t/gava tuqım zúráátliligi 0, 015 t/ga dı quradı.