Ơzbekistan respublikasĺ joqarĺ HÁm orta arnawlĺ bilimlendiriw ministirligi berdaq atĺndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti algoritimlestĺRĺw hám programmalastĺRĺw texnologiyalari kafedrasĺ matematika fakultetĺ

ENUM: haqıyqıy bahalar diziminen bir bahanı saqlaydı. 1-2 bayttı aladı

• 
  SET: haqıyqıy bahalardıń birpara diziminen bir neshe bahalardı (64 bahaǵa shekem) saqlawı múmkin. Onıń ushın 1-8 báyit kerek boladı.
  

Ekilik túrleri

• 
  TINYBLOB: Ekilik maǵlıwmatlardı 255 baytǵa shekem uzınlıqtaǵı qatar retinde saqlaydı.
  

• 
  BLOB: Ekilik maǵlıwmatlardı uzınlıǵı 65 KB ge shekem bolǵan jeńiliw retinde saqlaydı.
  

• 
  MEDIUMBLOB: ekilik maǵlıwmatlardı 16 MB ge shekem bolǵan qatar retinde saqlaydı
  

• 
  LARGEBLOB: ekilik maǵlıwmatlardı uzınlıǵı 4 Gb ge shekem bolǵan qatar retinde saqlaydı
  

C# tili haqqinda tusinik

C# (Si Sharp - dep aytıladı ) leksik tárepten keńeytirilgen, imperativ, deklarativ, funktsional, ulıwma, ob'ektke jóneltirilgen (klasqa tiykarlanǵan ) hám komponentlerge jóneltirilgen programmalastırıw pánlerin óz ishine alǵan ulıwma maqsetli, kóp paradigmalı programmalastırıw tili. Ol 2000 jılda Microsoft tárepinen. NET ǵayratı sheńberinde islep shıǵılǵan hám keyinirek Ecma (ECMA-334) hám ISO (ISO / IEC 23270: 2018) tárepinen xalıq aralıq standart retinde tastıyıqlanǵan. Kompyuter tilleri óz-ózinen emes, bálki óz-ara bir-birine baylanıslılıqta ámeldegi boladı. Hár qanday jańa til ol yamasa bul formada aldınǵı jaratılǵan tillerdiń ózgesheliklerin ózine miyraslar etip aladı, yaǵnıy izbe-izlik Principi ámelge asıriladı. Nátiyjede bir tildiń múmkinshilikleri basqaları tárepinen paydalanıladı (mısalı, jańa ayrıqshalıqlar ámeldegi kontekstke birlestiriledi, tildiń eski dúzılıwları bolsa óshirip jiberiledi). Kompyuter tilleriniń evolyutsiyası sonday tárzde júz beredi hám programmalastırıw uqıpı rawajlanıwlastırıladı. C# tili joqarıdagilardan esaptan tısqarı emes, ol basqa programmalastırıw tilleriniń kóplegen paydalı múmkinshiliklerin miyraslar etip aldı hám dúnyada eń kóp qollanılatuǵın eki kompyuter tilleri — Ci, C++, sonıń menen birge Java tili menen tıǵız baylanıslı bolıp tabıladı. C# tili 1972 jılda Nyu-Djersi shtatınıń Myurrey-xill qalasında Bell Laboratories kompaniyasınıń sistemalı programma dúziwshisi Dennis Richie tárepinen jaratılǵan. Bul til ózin sonshalıq jaqsı kórsetdiki, oxir aqıbette ol jaǵdayda Unix operatsion sistemalarınıń 90 % yadro kodları jazıldı (aldın tómen dárejedegi til assemblerda jazılǵan ). C# dıń payda bolıwınan aldınlaw jaratılǵan tillerden, (Pascal olardan eń ataqlıı esaplanadı ), jetkilikli dárejede tabıslı paydalanılǵan, lekin áyne C# tili programmalastırıwdıń zamanagóy dáwiri baslanıwın belgilep berdi. 1960 -jıllarda programmalastırıw texnologiyaları daǵı strukturalıq programmalastırıwlardıń payda bolıwına alıp kelgen revolyuciyalıq ózgerisler C# tilin jaratıw ushın tiykarǵı múmkinshiliklerdi belgilep berdi. Strukturalıq programmalastırıwlardıń payda bolıwına shekem úlken programmalardı jazıw qıyın bolǵan, qatar kodları muǵdarınıń asıwı sebepli programmalardıń ótiw jayları shálkes massalarına aylanıp ketiwine alıp keledi. Strukturalıq tiller programma dúziwshi instrumentariysiga shártli operatorlardı, lokal ózgeretuǵın tártiplerdi hám basqa tolıq jetilistiriwlerdi qosıp bul mashqalanı hal etdi. Sonday tárzde salıstırǵanda úlken programmalardı jazıw múmkinshiligi payda boldı. Áyne C# tili kúsh, elegantlik hám mánisdorlikni ózinde tabıslı birlestirgen birinshi strukturalıq til boldı. Onıń bolıwı múmkin bolǵan qáteler juwapkerligin tilge emes programma dúziwshi moynına júkleytuǵın principler menen inabatqa alǵan halda sintaksisdan paydalanıw daǵı qısqalıq hám ańsatlıq sıyaqlı qásiyetleri demde kóplegen tárepdarların taptı. Búgingi kúnde biz usı sapalardı óz ózinden ańǵarıwılatuǵın dep esaplaymiz, lekin S de birinshi márte programma dúziwshine zárúr bolǵan ájayıp jańa múmkinshilikler sáwlelengenlestirilgen. Nátiyjede 1980 jıllardan baslap S strukturalıq programmalastırıw tilleri arasında eń kóp paydalaniladiganlaridan biri bolıp qaldı. Biraq, programmalastırıwdıń rawajlandırıw ilajlarına kóre bunnanda úlkenlew programmalardı qayta islew mashqalası kelip shıǵıp atır. Joybar kodı málim bir kólemge jetken zamati (onıń cifrlı áhmiyeti programma, programma dúziwshi, paydalanılǵan instrumentlerge baylanıslı boladı, lekin shama menen 5000 qatar kodları názerde tutilayapti) S-programmaların túsiniw hám gúzetip barıwda qıyınshılıqlar júzege keledi.

Visual Studio. NET sistemasında programmanı kompilyatsiya qılıw hám orınlawdıń bir neshe usılı bar. Kóbinese programmistler programmanı bólek kompilyatsiya etip bir neshe tuymealar kombinatsiyaları arqalı isletiwge úyreniwgen. ++ tuymelerin basıw arqalı yamasa menyudıń Build->Build Solution bólegin tańlaw arqalı programmanı kompilyatsiya qılıw múmkin. Alternativ variant retinde instrumentler panelindegi Build tuymesin basıw da múmkin. Programmanı kompilyatsiya etpesten isletiw ushın + tuymesin yamasa menyudıń Depug->Start Without Depugging bólegin tańlaw yamasa panel instrumentler bólegindegi uyqas tuymeni basıw kerek.

using System;

class Hello

{

static void Main (string[] args)

{

Console. WriteLine (“Hello”);

}

}

C# tilinde jazılǵan programmanı isletiw ushın

1. Kodtı fayllar sistemasında qandayda bir at menen saqlaw kerek (hello. cs)

2. Kommandalar qatarında csc /debug hello. cs buyrıǵın orınlaw kerek

Bul buyrug' atqarılgach, nátiyjelik. exe keńeytpeli fayl payda boladı. Eger kompilyatsiya processinde qátelik júzege kelse, maǵlıwmat shiǵarıladı. /debug parametri atqarılıwshı faylǵa arnawlı simvollarni jaylastıradı. Nátiyjede exe fayldı qayta isleytuǵın programmada analiz qılınıp atırǵanda stekni gúzetip barıwları múmkin.

3. Programmanı isletiw nátiyjesinde, ekranǵa

Hello jazıwı shiǵarıladı.

C# programmalastırıw tilinde Consol rejimde programma dúziw ushın jańa joybar jaratamız (File/New Project/visual C#/ Console Application). Bul joybarmız - dıń atınıń mısalı “1-mısal” dep ataymiz. Bizge C# kodın jazıw ushın jańa ayna ashıladı.

Consol rejiminde islew ushın. NET de Console klası isletiledi. Bul klasstıń abzallıǵı 2 bólekten ibarat bolıp : onıń barlıq metodları ózgermeytuǵın, sanaqlı bolıp, onı isletiw ushın nusqalaw shárt emes. Ol kirgiziw, shıǵarıw hám aljasıqlardı shıǵarıwdı óz ishine aladı. Ádetde kirgiziw, shıǵarıw standart Consol-de ámelge asıriladı (eger ol bolmasa, mısalı aynalı máselelerde shıǵarıw ámelge asırilmaydi), lekin kirgiziw hám shıǵarıw aǵısların ózgertiw múmkin. Consol menen islewde tiykarınan 4 metod isletiledi: Read, ReadLine, Write, WriteLine, birinshi ekewi kirgiziw, qalǵanı shıǵarıw metodları esaplanadı.

Read metodı. Read metodı kirgiziw apparatlarınan belgin qabıl etedi. Ol int tipida kiritilgen belgi kodın qaytaradı hám hesh nárse kiritilmegen bolsa,-1 ni qaytaradı. Mısalı :

int i = Console. Read ();

Console. WriteLine (i) ;

Bul programma kiritilgen belgi kodın ekranǵa shıǵarıp beredi.

ReadLine metodı. ReadLine metodı kirgiziw apparatlarınan teksttiń qatarın qabıl etedi (onıń ma`nisi keyingi qatarǵa ótiw belgisi menen tawsıladı ). Ol string tipidagi baha yamasa null (eger kirgiziw ámelge aspaǵan bolsa ) ma`nisin qaytaradı. Mısalı :

string s = Console. ReadLine ();

Console. WriteLine (" Kiritilgen qatar : " + s) ;

Write hám WriteLine metodları. Write metodı oǵan jiberilgen ózgeriwshi ma`nisin ekranǵa shıǵarıw wazıypasın atqaradı. Ol string tipini qabıl etedi. Ol barlıq bazalı tiplar ushın isleydi. Sol sebepli onı parametr retinde shaqırıw múmkin.

Console. Write (I);

Console. Write (0. 75<3) ;

Console. Write (" Sálem”);

Odaǵı qatarǵa ózgeriwshi ma`nisin qosıp járiyalaw ushın tómendegi kodtı jazıw jetkilikli:

Console. Write (" Sálem, {0}", I);

Writeline metodınıń ayırmashılıǵı sonda, ol keyingi (jańa ) qatardan baslap ózine jiberilgen ózgeriwshi ma`nisin ekranǵa shıǵarıp beredi. Endi bul metodlarǵa mısaldı kodın tolıq keltiremiz:

using System;

namespace _01_misol

{

Class Program

{

static void Main (string[] args)

{

Console. Write (“1-mısal”);

Console. ReadKey ();

} } }

Bul programma házirshe hesh qanday jumıs atqarmaydı, ol tek ekranǵa 1-mısal degen jazıwdı shıǵaradı. C# programmalastırıw tiliniń alfaviti tómendegilerden ibarat. Alfavit (yamasa lite-rallar jıyındısı ) C# tilinde ASCII kodlar kestesi menen birgelikte tómendegi belgilerdi óz ishine aladı :

- Lotin háripleri;

- 0 den 9 ǵa shekem nomerler;

- “_” belgisi (hárip retinde de isletiledi);

- arnawlı belgiler kompleksi : {}, 1 [] + - % / \ ; : ^? <> =! & # ~ *;

- basqa belgiler.

C# alfaviti sózlerdi dúziwde xızmet etedi, yaǵnıy leksemalarni dúziwde. Leksemalarning 5 túri bar:

- Identifikator

- Gilt sóz

- Ámeller belgileri

- Literallar

- Ajıratıwshılar

Derlik barlıq leksemalar óziniń dúzilisine iye. Olar kóp alfavitli bolıp tabıladı. Gilt sózler hám atlar. Tómendegi dizimde C# tiliniń gilt sózleri hám atları berilgen bolıp, programma dúzilisi waqtında olardı basqa maqsette isletiw (mısalı ózgeriwshi atınıń inisializatsiya qılıwda ) múmkin emes.