Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

Ispaniya taxtı ushın urıs. Ispaniya korolı Karl II niń perzenti de, aǵa – inileri joqlıǵı sebepli onıń óliminen soń Ispan taxtına kim iyelik etiwi Angliya hám Franciya saraylarında úlken qızıǵıw oyatqan edi. Franciya Lyudovik XIV tiń aqlıǵı, Karl II niń jiyeni Filipp Anjuyskiydi, Angliya bolsa Karl II niń basqa jiyeni, imperator Leopol`d I diń ulı ercgercog Karldıń kandidaturasın qoyǵan edi. Básekide Franciyanıń tásiri kúshlilik etti. 1701-jılı Madridke kelgen Filipp Anjuyskiy Filipp V atı menen Ispaniya taxtına otırdı. Solay etip, Ispaniyada Gabsburglar ornına Burbonlar dinastiyası taxtqa keldi.

Francuzsha tárbiya alǵan, ispan tilinde sóylesiwdi de bilmeytuǵın Filipp V qudiretli babası, Franciya korolı Lyudovik XIV tiń tolıq tásiri astında edi. Vice-korollar hám Ispaniya koloniyalarınıń basqa ámeldarlarına, francuz korolınıń tapsırmaların sózsiz orınlawdı, shet mámleketlerdegi ispan elshilerine bolsa Franciya máplerine qarsı is kórmew, Lyudovik XIV bárshe háreketlerin qollap-quwatlaw tapsırıldı. Francuz tovarları ushın bajıxana tólemleri tolıq biykar etildi, Lyudovik XIV armiyası Niderlandiyadaǵı bir qatar qorǵanlardı iyeledi. Solay etip Ispaniya Franciyaǵa ǵárezli bolıp qaldı. Júzege kelgen bul jaǵday Angliyanı qáweterlendirip qoydı. Sebebi Franciyanıń jańa statusın tán alıw, dún`ya birinshiligi ushın Angliya jeńilisin tán alıw menen teń edi. Angliya tez arada Franciyaǵa qarsı kúshli awqam dúziwge muwapıq boldı. 1701-jılı Gaagada dúzilgen «Ullı awqam»ǵa Angliya, Avstriya hái Gollandiya kirdi, keyinirek bolsa Portugaliya, Savoya hámde Prussiya hám basqa german mámleketleri de usı awqamǵa qosıldı. «Ullı awqam» qatnasıwshıları ercgercog Karldı Ispaniyanıń nızamlı korolı dep járiyaladı hám Filipp V hám Lyudovik XIV ke qarsı urıs járiyaladı. Ispan taxtı ushın urıs baslanıp ketti.

Urıs eki táreptiń izbe – iz ústinligi menen uzaq dawam etti. 1711- jılı bosap qalǵan Avstriya taxtına ercgercog Karldıń keliwi awqamlaslar ushın keyingi urıs háreketlerin maqsetsiz etip qoydı. Bunnan tısqarı urıs nátiyjesinde Franciyanıń sezilerli darejede azzilep qalǵanlıǵı Angliyanı qanaatlandırdı. Nátiyjede urıs Angliya hám Franciya ortasında 1713-jıl martta dúzilgen Utrext pitimi menen juwmaqlandı. Pitimge muwapıq Filipp V Ispaniya korolı dep tán alındı , biraq Franciya hám Ispaniyanıń bir monarx qol astında birlesiwi qadaǵalandı. Gibraltar hám Menorka atawındaǵı Maon portı Angliyanıń bazaları dep járiyalandı, Toskananıń bir bólimi, Milan, Neapol`, Sardiniya hám Niderlandiyanıń Ispaniyaǵa qaraslı bólimi Avstriya qadaǵalawı astına ótti, Siciliya Savoyaǵa berildi. Filipp V urıs dawamında ercgercog Karldı qollap-quwatlaǵan Kataloniyalılardı keshiriw májbúriyatın aldı hám angliyalılarǵa Ispaniyanıń Amerikadaǵı koloniyaları menen sawda etiw huqıqı hám ol jerge negr qullardı alıp barıw monopol huqıqı ( as`emento ) berildi.

Solay etip urıs Ispaniyanıń jánede ázzilewine alıp keldi. Ol óziniń Evropadaǵı úlken aymaqlarınan, strategiyalıq jaqtan zárúr ahmiyetke iye bolǵan Gibraltar qorǵanınan ayırıldı.