gavda bir tekisda tekislanadi, qo'iiar pastdan o tib orqaga, yonga
qilinadi, yelka va bosh qismi orqaga tashlanadi. Daslabki holat -
yoysimon yarim cho‘qqayish holatda bir tekis oyoq bo‘g‘inlaridan
gavda, bel, yelka qismiga qarab yoziladi, Xuddi shu mashq tayanch-
da yon bilan bajariladi.
Uslubiy tavsiyalar: tayyorlov mashqlari egiluvchanlikka bajari-
ladigan mashqlardan keyin bajariladi. Bunda o ‘rganish davrida tos
qismining oldinga surilishiga ahamiyat berish kerak: tizzalar bukilib
turganda bo‘ksa-tos qismi yozilayotgan bo‘ladi va UOMni oldinga
suradi.
Bunda shug‘ullanuvchilarga yordam berib, bir qo‘l bilan uning
tos qismini ozgina oldinga itarib turish kerak, ikkinchi qo‘l bilan
uning yelkasini ushlab turish kerak, yonlamasiga bajariladigan
toiqinsimon harakatlami o‘rgatishda ham shunday yordam kerak.
Siltash mashqlari (siltanishlar) - bu harakatlami bajarish qoilam i
kuch bilan siltash orqali amalga oshiriladi, keyin esa harakat oyoqqa
va gavdaga uzatiladi. Siltash mashqlarining kuch bilan bajarilishi
butun tanani harakatlantiradi.
Tayyorlov mashqlari: tovonda o‘tirgan holatda q o ila r bilan ol-
dinga-orqaga siltash mashqlari bajariladi. Xuddi shu mashq endi tiz-
zalab turib bajariladi.
Bir oyoqda turgan holda boshqa oyoq orqaga oyoq uchiga
qo‘yiladi, qo‘l bilan siltash mashqlari bajariladi va harakat ampli-
tudasi asta-sekinlik bilan oshirilib boriladi. Harakat orqaga egilish
bilan tugallanadi, q o ilar orqada, yuqorida boiadi. Xuddi shu mashq
faqat gavda og‘irligi orqadagi oyoqqa o ‘tkazilib, q o ila r bilan siltash
mashqlari bajariladi va bir vaqtning o‘zida gavda og‘irligi oldingi
oyoqqa o‘tkazilib, harakat davom ettiriladi. Uslubiy tavsiyalar: as-
ta-sekinlik bilan mushakka beriladigan yuklamani va siltash ampli-
tudalarini oshirib borish kerak, bunda gavdani kuch bilan harakat
yo‘nalishi tomonga itarib yordam berish kerak. Bunda shug‘il-
lanuvchida keskin harakatlarga va mushaklami tarang qilib, keyin
bo‘shashtirish qobiliyatni rivojlantirishga yordam berish kerak.
Aylanish: bu dinamik mashqlaming alohida guruhi b o iib ,
ulaming to‘g‘ri bajarilishi muvozanatni saqlay olishga bogiiq,
140
aylanishga o‘rganishning dastlabki davrida bu mashqlami bajarish
gazirovkasiga ahamiyat berish zamr, chunki ulaming ko‘p baja-
lilishi muvozanat markazini oyoqda aniqlashga yomon ta’sir etishi
iiiumkiii. Bunin^ uchun bu mashqni uch fazada ketma-ket o ‘rganish
kerak, yarim cho‘qqayish holatida oyoq uchiga turish, o‘z atrofida
ayianish, ayiangandan sng avvaldan belgilangan holatda to‘xtash.
Harakatlanish mashqlari aylanishlami o ‘rganishga yordam be-
radi. Daslabki holatdan vurli temp va ritmlarda oyoq uchida turish
daslabki hoiatdan yarim cho‘qqayish holatini bajarish, tekislanish,
boshni turi. tcuipua, iai ., hoiatda harakatlantirish, bunda bosh-qo‘1
harakatlariga mos KCiisin кегак, qo‘llami ushlangan holda ikkitadan
a>ianish mumkm. 0 ‘quv dasturiga kirgan aylanish mashqlarining
barchasi avvalambor tayanch oldida o ‘rgatiladi. Ikkala oyoqda
aylanib, oyoqlami almashtirish va chalishtirish: oyoqni almashtirish
- bu oyoq uchida yarim barmoqda turgan holatda qoilam i belga
qo‘yib 180 360° ga kichik qadamlar bilan burilish, turgan holatda
chalishtirish.
Q oilar yonda, kichik qadamlar bilan oyoqlami kesishgan holatda
katta boim agan qadamlar bilan oldinga (orqaga) 180 - 360° burilish,
to‘g ‘ri chiziq bo‘ylab kichik qadamlar bilan ketma-ket kesib o ‘ti-
rilib 180° ga burilishlar bajariladi. Bir oyoqda aylanish. Oyoq uchida
turgan holatda o‘ng oyoq bilan qadam tashlanadi, yarim cho‘qqay-
ish holatda q o ilar chapda, oldinga qarab turgan holda qoilam i ol-
dindan yuqoriga qarab siltash mashqlarini bajarish va tayanch oyoq
uchida turib, ikkinchi oyoqni siltab ko‘tarib, yonga qo‘yiladi keyin
siltash orqali oyoq oldinga qo‘yiladi, aylanish bajarilganidan so‘ng
siltash bajargan oyoq tayanchga qo‘yiladi (209-rasm). Turli nom-
li burilishlar turli yo‘nalishda bajariladi, qarama-qarshi tomonda
tayanch oyoq boiadi, oyoq uchida turgan holatda yarim cho‘qqa-
yish holatida qadam tashlanib, yelkalar, gavdani o‘ng tomonga ros-
tlanadi, to‘g‘riga qaraiadi, kuch bilan gavdani chap tomonga burib,
chap oyoq oldinga ko‘tariladi, oyoq uchida turib q o ila r bilan yu-
qoriga siltash bajariladi. Burilish bajarilganidan so‘ng chap oyoq o ‘z
joyiga qo‘yiladi (210-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |