‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(M. Mirzarahimov)
69

---

106-mashq.
Kichik hikoyachalami o ‘qing. Undoshlarning yonma-yon
kelish sabablarini tushuntiring.
«ASP1RO»
Ilgari zamonlarda olimlar o ‘z oldilariga yunoncha «aspiron», ya’ni 
«intilaman» degan shior qo‘yganlar. Ular olam sirlarini chuqurroq bilib 
olish maqsadida o ‘z ustozlaridan mumkin qadar ko'proq bilim olishga 
intilishgan. «Aspirant» atamasi «aspiro» so‘zidan olingan bo‘lib, hozirda 
«bilim egallashga intilish» m a’nosini bildiradi.
Qadim rimliklarda toga kiyish rasm bo'lgan. Toga degani jun matodan 
tikilgan rangdor yopinchiqdir. Senatorlar va chavandozlar qizil hoshiyali 
toga kiyganlar.
Biron mansabga o ‘tish harakati bo'lgan shaxslar esa bu libosni toga- 
kandida deb ataladigan basavlat sidirg‘a oq xilini kiyib yurishgan. «Falon 
fanlar nomzodi» (kandidat) degan unvon, shundan kelib chiqqan.
AVTOMASHINAGA QO‘YILGAN B IR IN C H I RAQAM
Avtomashinalarga raqam qo ‘yishni birinchi b o ‘lib boshlagan kishi 
berlinlik savdogar Rudolf Gersog edi. U 1901-yilning yozida o ‘z avto- 
mobiliga IA1 belgisini osib qo‘yadi. Bu raqamning tarixi qiziq. Rudolfning 
yoshi ulg‘ayib qolgan boisa-da, xotini ancha yosh bo iib, uni juda sevardi.
Shuning uchun savdogar avtomobilini uning nom i bilan IA deb, ya’ni 
loganna Anker, deb atadi. 1 raqami esa Rudolfning birinchi va oxirgi 
sevgisini bildirsa kerak.
(«Ma ’rifat» gazetasidan)
107-mashq.
S o ‘z boshi, o ‘rtasi va oxirida kelayotgan undoshlarning
talaffuzi va yozilishiga diqqat qiling.
KOM PYUTERDAGI HAYOT
Amerikalik Aleksandr Balonkin Nyu-Jersi (AQSH)dagi Texnologiya 
institutida bir fantastik g‘oya ustida ishlamoqda. «Star» gazetasining m aium
qilishicha, olim insonning kompyuterdagi abadiy hayotini ta ’minlanishini 
yo‘lga qo ‘ymoqchi. Uning fikriga ko‘ra, «abadiy hayot»ga kishi miyasi 
mundarijasini maxsus mikrodisklarga yozib olish orqali erishiladi. Shundan 
so‘ng u o ‘z hayotini «elektron» ravishda davom ettiradi. «Bunday odam, dedi 
Balonkin, oddiy kishilardan ko‘ra, ancha ustunliklarga ega. Unga na ovqat, 
na havo va na turar joy kerak bo iadi. U xohlasa Arktika yoki Sahroyi 
Kabirda sayr qilishi, hatto koinotga bemalol chiqishi mumkin».
Bunday inson miyasi radioaktiv batareykalar orqali oziqlanadi, q o i-
oyoqlari kichik hajmli yadroviy dvigatellar yordamida harakatga keltiriladi. 
U chiroyli yuz, tanaga ega b o iish i m umkin, o ‘zini ming xil tusga kiritish 
imkoniyatiga ega. Ushbu supermen m aium ot olish uchun rentgen, gamma-
70

---

nurlanishi, ultratovush va radioto‘lqinIarni qo'llashi mumkin. Insoniyat 
tomonidan to ‘plangan, istalgan bilimlar uning miyasiga bir onda yoziladi. 
Xullas, ana shunaqa gaplar, odamlar to ‘rtburchak elektron narsa ichida 
yashashlari m um kin ekan. Lekin, ming qilsa ham, ushbu, Olloh tom oni­
dan ato etilgan hayotga nima yetsin?
(«