‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ohi olamni tutdi.
Bu o ‘rinda 
ohi
nimasi so‘rog‘iga javob bo ‘lib, 
oh
deyishning, 
nola
qilishning nom ini 
bildirib kelyapti.
Undovlar m a’no jihatdan ikki turli bo‘ladi:
1. His-hayajon undovlari. 2. Buyruq-xitob undovlari.
Undovlar boshqa so‘zlar bilan grammatik aloqaga kirishmaydi. Ba’zan 
kishilarning undov so‘zlar orqali ifodalagan his-hayajonini, buyruq- 
xitobini tasvirlash uchun undov so‘zlarga 
demoq, solmoq, urmoq, tortmoq
singari fe’llar qo‘shilib keladi va qo‘shma fe’llar hosil bo‘ladi: 
voy demoq,
dod solmoq, oh urmoq, oh tortmoq, pisht demoq
kabi.
410

---

U ndovlar undov ohangi bilan ajralib turadi, lekin undov ohangi 
xilma-xildir. Bir undov so‘z turli ohang bilan talaffuz qilinib, turli xil 
m a ’nolarni ifodalashi m umkin. M asalan, 
H a y-h a y, qan day m azali
(rohatlanish, zavqlanish); Hay-hay, tegma (buyurish); H ay-hay, yigidar
bu yoqqa! (undash, t a ’kidlash); H ay-hay, shakkoklik qilmang (fikrdan
qaytarish)
va boshq.
N utq jarayonida so‘zlovchilarning yoshi, amali nuqtayi nazaridan 
undovlardan foydalanish ham m a’lum darajada farq qiladi. Xususan, 
o ‘zidan katta yoshdagilarga murojaat qilinganda yoki m a’lum lavozimni 
egallagan shaxslarga uning qo ‘l ostida ishlayotgan shaxslar hoy deb 
murojaat etmaydi yoki 
balli
undovi kattalar tom onidan kichiklarning 
qilgan yoki qilayotgan ishlaridan mamnunligini ifodalash, ular mehnatini 
baholash maqsadida ishlatiladi, lekin kichiklar tom onidan kattalarning 
ishlariga nisbatan bunday undov orqali baho berilmaydi.
Shuningdek, undovlar og‘zaki so'zlashuv, badiiy, qisman publitsistik 
uslubda keng qo‘llanilib, rasmiy va ilmiy uslubda qo'llanilish doirasi 
cheklangan. B a’zan xat janrida, m a’lum voqea-hodisalar bayoni yuza­
sidan o ‘zaro maktublarda yoki ishqiy maktublarda, undovlar qo‘llanilishi 
mumkin. Rasmiy doiralarning xatlarida undovlar qo ‘llanilmaydi. Sababi 
rasmiy doiralarning xatlari har qanday ehtiroslardan xoli bo'ladi.