‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(T. M alik)
360-m ashq.
Berilgan gaplarga o'zingiz yuklamalar qo‘ying. Ularning 
gapdagi o ‘rnini va vazifasini tushuntiring. Uslubiy jihatdan qanday 
qo'shim cha m a’no berayotganligiga diqqat qiling.
XO SIYA T BU V I
Xosiyat buvi nevarasini bog‘chadan olib keldi, o ‘zini behol sezdi. 
Atrofida nim alarnidir javrayotgan bolaning so‘zlari qulog‘iga kirmay, 
ko‘z oldi xiralashib, tizzalari titradi, xontaxta chekkasiga ch o‘kkalab, 
hushidan ketdi... Bir zamon ko‘zini ochsa kasalxonada yotar, yonida o ‘g‘li, 
kelini termilib o ‘tirishardi. U bolalariga bazo‘r qarab qo‘ydi, ko'zlarini 
yumdi.
Bemorga tikilib o ‘tirganlarning k o ‘nglidagi vahima o ‘rnini allaqan- 
day ilinj egallay boshladi. Xosiyat buvining o ‘g‘li «Xayriyat!» deb chuqur 
nafas o ldi, xotiniga n im a la rd ir p ich irlab o 'rn id a n tu rd i. K am p ir 
o ‘g‘lining qo ‘zg‘alganini sezdi, lekin ko‘zini ochishga q uw ati bo‘lmadi, 
yuragi o ‘g ‘lining yo‘lakdan uzoqlashayotgan qadam tovushiday duk- 
duk ura boshladi. «Otasi ham xuddi shunaqa tez-tez yurardi», xayolidan 
o ‘tkazdi u.
Bola-chaqalarining yelib-yugurib qolganidan Xosiyat buvi ahvoli 
ancha og‘ir ekanligani tushundi. Q o‘n i-q o ‘shnilar, qarindosh-urug‘lar 
serqatnov bo‘lib qolishdi. Gohida o‘g‘li, asosan, kelini boshida navbatchilik 
qilishardi.
406

---

Xosiyat buvining ikki singlisi bor. Kichigi shanba kuni keldi. U uyida 
ustalar ishlayotgani uchun tez-tez kelolmayotganidan o ‘kingan singlisini 
ко‘rib o ‘sha kuni kech ketdi. Ertasiga yana keldi.
Xosiyat buvining o ‘g ‘li xolasining bunchalik m ehri tovlanib qolga- 
nidan quvonib ketdi.
(T. M ahm ud)
361-m ashq.
M atnni o ‘qing. Yuklamalarning m a’nosi va yozilishiga 
izoh bering.
VATAN M A D H I
V atand an shirinroq hech narsa yo‘q. Axir, o dam lar nim aniki 
m uqaddas deb hisoblasa, nim aniki teran m azm un bilan sug‘orilgan, 
deb bilsa, bularning barini ularga Vatan o'rgatgan emasmi? Mayli, 
k o ‘pgina odam lar o ‘zga yurtlarning qudrati-yu ajoyibotidan zavqlansin, 
im oratlarning dabdaba-yu vasvasasiga qoyil b o ‘lsin, lekin ham m a 
V atanini sevadi. 0 ‘zga yurtlarning behisob m o ‘jizalarini ko'pchilik 
ko ‘rgan, am m o hech kim ularga mahliyo b o ‘lib o ‘z yurtini unutib 
qo'ygan emas-ku?!.
Barcha odam lar Ollohdan Vatanini farovonlikda boshqa shaharlarga 
teng qilishni so‘raydi-yu, lekin tanlashga kelganda har qancha faqir-u 
ko ‘rimsiz bo‘lsa-da, faqat o ‘z Vatanini tanlaydi.
V atan ham m a odam lar uch u n shu qadar azizki, qonun chiqa- 
ruvchilar ham m a joyda eng katta jinoyatlar uchun oliy jazo sifatida 
V atandan badarg'a qilishni belgilab qo'yishgan. Axir, janglarda safda 
turganlar uch un eng oliy, eng ulug‘ xitob — V atan uch u n jangga 
undaydigan xitobdir. Bu xitobni eshitgan hech bir odam undan bo‘yin 
tovlashni o ‘ziga munosib bilmaydi-da. Negaki, «Vatan» so‘zi hurkak 
odamga ham jasorat bag‘ishlaydi.