‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(A. Fitrat)
349-mashq.
Uyga topshiriq. «Donolar bisotidan» nomli bog‘lanishsiz 
m atnni o ‘qing, ko‘makchilarni toping, uni bog‘lanishli matnga aylantirib 
hikoya qiling. Sarlavha qo ‘yish ham yodingizdan chiqmasin.
D O N O LA R BISOTIDAN
— Yoshlarga va keksalarga qaysi fazilatlar lozimdir? ..
— Yoshlarga sharm -hayo, ishda jasorat, keksalarga muloyimlik.
— Kimdan hazar qilish lozim?
— M aqtanchoqdan, chaqim chidan ham da xasis boydan.
— K im ni badbaxt deyish kerak?
— Takabbur odamni.
— Eng oqil kishi kim?
— K o‘p bilib, oz so'zlaydigan odam.
— Fosiqning qanday belgilari bor?
— Fosiqlar ko'rishganda laganbardorlik, orqavarotdan esa g ‘iybat 
qiladilar, boshingizga musibat tushganda xursand bo‘ladilar.
— N im alar g‘am-koyishni yo‘qotadi?
— D o ‘stlar bilan ko‘rishish va zamon fozillari, oqillari bilan suhbat 
qilish.
— lim ning ofati nimada?
— Istam agan kishiga ilm dan gapirish, so'zga tushunm aydigan 
kishilarga o ‘rinsiz ilm o ‘rgatish ilmning ofatidir.
— Befoyda narsa nima?
— Amalga oshmaydigan ishlardan umid qilish befoydadir.
— 
0
‘zini ham, o ‘zgalarni ham qiynaydigan odam lar kimlar?
— Unday odamlarning besh toifasi bor: boshqalarga aql o ‘rgatuvchi 
nodon, behuda narsalam i orzu qilib yuruvchi xayolparast, hech kim 
bilan m aslahat qilmaydigan hukm dor, qo‘lidan kelmaydigan ishlarga 
urinuvchi m aqtanchoq, shoh xizmatidagi xiyonatkor.
350-mashq.
Uyga topshiriq. Quyidagi ko‘m akchilam i qatnashtirib, 
«Samarqand sayqali» nom li m atn tuzing.
396

---

Bilan, uchun, sari, sayin, kabi, singari, orqali, yanglig‘, osha, 
uylab, ichra, chamasi, haqida, tom on, ko‘r.
351-m ashq.
M atnni o ‘qing, ko‘makchilarni topib ular bog‘langan 
so‘zlar bilan birgalikda ko‘chirib yozing.
ASSALOM, KELAJAK!
Ey sen, shoshib, hovliqib, dam -badam q o ‘lidagi soatiga qarab 
borayotgan inson! Bilarmisanki, qo ‘lingga bog‘lab olganing soat emas, 
sendagi sanoqsiz zanjirlarning biridir.
Bu zanjir ila sening insoniyatga tutashliging bor. Tomchi bo‘lib daryo 
bilan oqayotirsan, zarra bo ‘lib koinot bilan charx urayotirsan. Bu zanjir 
ila zamonga daxldorsan va sen ham ahli olam qatori uchinchi mingyillikda 
yasham oqdasan.
Bashariyat tarixi koinot umrining o ‘n besh daqiqasi emish. Bu zamon 
ichida u ne qadar kamol topdi? M am ont to ‘shini talashib bir-birini 
majaqlagan ajdod bilan din-u irq talashib, mazhab talashib yashayotgan 
avlod o ‘rtasida tafovut qancha?
Bu xayollar va bu savollar, yangi mingyillikda meni qiynab turgan 
hislar, yozilmagan she’rlarimdir.
Cheksiz, abadiy m akon-u zamon ichra mavjudlik ulug‘ baxtim va 
olam -u o ‘zni anglamaslik ulug‘ dardimdir.
Men zarraman. Zarraning koinot bilan bir butunligi va tanholigi bor. 
Sayyoralar kabi o ‘z osmoni, o ‘z hayoti, o ‘z mehvari, o ‘z darvozasi bor. 
Zam onim — asrim, m akonim — vatanim. Shu makonning erki mening 
erkim, zanjirlari m ening zanjirlarimdir.
Ey, m ening buyuk va ozurda yurtim, qudratli va jafokash Vatanim! 
Sen o ‘z zanjirlaring ichida eng uqubatlisi, eng og‘riqlisi bo'lgan tobelik 
va mutelik zanjiridan xalos bo‘lding. Ozodlik kuning asr desa asr, ming- 
yillik desa mingyillik ichida eng buyuk kundir. U sening yangi tarixing, 
m ening yangi um rim boshlangan kun.
Ey, m ening suyukli 0 ‘zbekistonim! Z am onlar kelarki, botiniy 
zanjirlaring ham yechilar. Kelajak haqiqiy hur dunyo ichida sen ham 
chinakam ozod m am lakat bo 'larsan . Z am o n lar kelarki, insoniyat 
mojarolarni, qon to ‘kishlarni unutar, olamda m ehr-u saxovat, poklik va 
ezgulik g‘olib b o ‘lar.
Bizning bu g‘urbat to‘la asrda matonat bilan yashagan avlodning uyg‘oq 
ruhi ul zamon aytar: «
0
‘lmagan qul shunday kunga ham yetib keldi-ya!»
Shu um idbaxsh tuyg‘u tufayli bugun: «Assalom, kelajak!» deya 
hayqirgim keladi.