‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

J 
tuzilishidagi qo‘shma fe’llar sanaladi. 
Bunday qo‘shma fe’llarning 
birinchi qismi fe’lning 
-b (-ib),
b a’zan 
-a
ravishdosh shaklida 
boiadi. Shaxs-son, zamon, bo‘lishli-bo‘lishsizlik singari qo‘shim- 
chalar qo‘shma fe’lning ikkinchi qismiga qo'shiladi. Masalan, 
sotib
olmoq, olib keldi (ola keldi).
O t+ fe’l tuzilishidaga qo‘shma fe’llarda ikkinchi qismni tashkil etgan 
ayla
uslubiy xoslangan bo‘lib, faqat badiiy uslub doirasida qo‘llaniladi. 
Qilmoq, etmoq, bo'lmoq
fe’llari esa uslubiy betaraf so‘zlardir. M asalan, 
javo b qildi, javob berdi, javob etdi, ja vo b ayladi
kabi qo‘shma fe’llar 
o ‘zaro sino nim ik m u no sabatd a b o 'lib , u lar uslubiy jih a td a n g in a
farqlanadi. 
Javob ayladi
badiiy uslubga xos, qolganlari uslubiy betaraf 
so‘zlar sanaladi.
374

---

3 3-D A R S . K O ‘M A K C H I F E ’LLAR VA U L A R N IN G
VAZIFALARI. B O ‘L IS H L I
VA B O ‘L IS H S IZ L IK SH A K L L A R IN IN G
U S L U B IY X U SU SIY A T L A R I
33.1 . KO‘M AKCHI FE ’LLAR VA ULARNING
VAZIFALARI
Ishlab chiqdi, ishlab b o ‘ldi, ishlay boshladi, ishlab yuribdi, ishlab
qo ‘ydi, ishlab yubordi, ishlab yozdi, ishlab turibdi, ishlab ко ‘rdi
singari 
so‘zlarga e ’tibor bersangiz, ularning ham m asi bir um um iy m a ’noni — 
«ishlam oq» m a ’n o sin i ifodalaydi. Bu m a ’no, asosan, ravishdosh 
shaklidagi birinchi qism dan anglashiladi. Ikkinchi qism esa birinchi 
qism dan anglashilgan leksik m a’noga turli qo'shim cha m a ’nolarni 
(harakatning boshlanishi, davomiyligi, tugallanishi, oson bajarilganligi, 
tez bajarilganligi, harakatni bajarishga uringanligi kabi) m a’nolarni 
yuklaydi.