‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

keladi
— 
kelar.
Ba’zan turli zamonga mansub bo‘lgan shakllar o ‘zaro almashinishi 
mumkin. M asalan, 
Tanklar, zambaraklar ag'anab yotibdi. Birjangchining
peshanasi bog'langan, bir jangchining esa yelkasidan qon oqmoqda.
(
Shuhrat
)
0
‘tgan zam onda bo ‘lib o ‘tgan voqealarga tinglovchini olib kirish, 
ularni uning ko‘z oldiga olib kelish maqsadida hozirgi zamon shakli 
ishlatilgan.
^
Savol va topshiriqlar
1. Zam on shakllari deb qanday shakllarga aytiladi?
2. Zam on shakllari necha turli bo‘ladi? Ularning bir-biridan farqini 
ayting.
3. Zam on qo‘shimchalarining o ‘zaro almashinuvi va buning o ‘ziga 
xos xususiyatlarini ayting.
311-m ashq.
Berilgan gaplarning xatosini toping.
1.1227-yili Botuxonning ukasi Berkaxon Oltin 0 ‘rda taxtiga chiqayapti.
2. 1996-yil Prezident Islom Karimovning Farm oni bilan «Amir Tem ur 
yili» deb e’lon qilinmoqchi edi. 3. Tarixiy V atanini yodidan chiqargan 
odam yashab turgan joyining ham qadriga yetmoqchi. 4. Poydevorsiz imorat 
b o ‘lmaganidek, o ‘qildizsiz daraxt yuksaklikka b o ‘y cho‘zadi, b o ‘ronlarga 
dosh beryapti. 5. Oiladaga m ehnat tarbiyasi bolalarni uy yumushiga jalb 
etishdan boshlaymiz. 
6
. Ko‘zimiz yorug
4
jahonni ko‘rgan edi. Kamalakning 
tovlanishi — yetti tusni bir-biridan ajrata olm oqchi edik.
363

---

312-m ashq.
Keltirilgan fe’llar qanday (rasmiy, so‘zlashuv, badiiy) 
uslubga xosligini yozing.
M ing‘irlamoq, ozod etilmoq, qaror qabul qilmoq, g‘azablanmoq, 
xushnud bo‘lmoq, valdiramoq, sayr ayladi, izhor qildi, g‘imirlamoq, 
nishonladi, e ’tiroz bildirm oq, gap otm oq, nutq so‘zlam oq, tash rif 
buyurmoq, xitlam oq, so‘ppaymoq, ovoz berm oq, tasdiqladi, dardiga 
darmon bo‘ldi, so'zga chiqmoq, maza qilmoq, masxaralamoq, kuyun- 
moq, vujudga kelmoq, inkor qilmoq, jilvalanmoq, mahliyo etmoq.
313-m ashq.
M atnni ko‘chiring. F e’llarning o ‘tgan, hozirgi va kelasi 
zamon shakllarini aniqlab, ustiga yozib ko‘rsating, m a’no ottenkasini 
izohlang.
H A D IS I S H A R IF
Islom shariatining asosiy manbalaridan ikkinchisi sunnatdir. Sunnat 
Rasulullohdan naql qilingan Hadisi shariflar orqali shakllanadi. Hadisi 
shariflarda Rasululloh alayhissalomning so‘zlari, qilgan ish faoliyatlari 
va sahobalar tomonidan amalga oshirilgan ishlarga munosabatlari to ‘g‘risida 
hikoya qilinadi. Shu uch xil uslubning har biri sunnat deyiladi.
Hadisi shariflarni yig‘ib kitob shakliga keltirish, asosan, Payg‘am- 
barimiz alayhissalomning vafotlaridan keyin amalga oshirilgan. Bu sharafli 
ish hijratning uchinchi asriga kelib keng quloch yoygan. Islom olamining 
o ‘sha paytdagi madaniy markazlaridan sanalgan shaharlarda Hadis fani 
bilan shug‘ullanuvchi muhaddislar ko‘p bo‘lgan. Ular Hadis to'plam larini 
tuzishgan. Ular ichida eng ishonchli manba sanalganlari oltita bo‘lib, bularni 
Imom al-Buxoriy, Im om Muslim, Imom Abu Dovud, Imom at-Termiziy, 
Im o m a n -N a s o iy va Im o m ib n M o ja la r tu z ish g a n . Bu b uyu k
muhaddislarning to ‘rt nafari turonzaminlik bo‘lgani bilan butun Islom 
dunyosi miqyosida faxrlansak arziydi.
M uhaddislik shu qadar sharafli va sermashaqqat ishki, u kishidan 
zakovat, kuch-quw at, fldoyilik, yuksak iqtidor va kuchli quwayi hofizani 
talab qiladi.