‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Leksikografiya haqida ma’lumot.
* Lug‘at va uning tiplari.
* Ensiklopedik lug'atlar.
* Filologik lug‘atlar.
J
 
Topshiriq.
« 0 ‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi» bilan « 0 ‘zbek 
tilining izohli lug'ati» kitoblarini bir-biriga solishtirib, ular o ‘rtasida 
qanday farq borligini ayting.
Leksikografiya lot. 
lexikos
— so ‘z, 
grapho
— chizmoq, 
У 
yozmoq so ‘zlaridan olingan bo‘lib, lug‘at tuzish amaliyoti va
•
nazariyasi bilan shug‘ullanuvchi tilshunoslikning bo‘limidir.
Leksikografiya nazariyasining predmeti lug‘at tuzish tamoyillari va
usullaridir.
Leksikografiya amaliyoti esa lug‘at tuzuvchilarning ishini tashkil etish,
so‘zlarni kartochkalarga tushirish, sistemaga solish va saqlash singarilarni
o ‘z ichiga oladi.
Leksikografiya nazariyasida lug‘at turlari, so‘zlik tarkibi va so‘z
maqolasining tuzilishi asosiy o ‘rinni egallaydi.
A w alo, lug‘atlar ikki turli bo‘ladi: 1) ensiklopedik (qomu-
* 
siy) lug‘atlar; 2) filologik (lingvistik) lug‘atlar.
Bu ikki tu rd ag i lu g ‘a tla r lu g ‘a t b irliklarinin g nim aga 
qaratilgani bilan farqlanadi. Lug‘atga kiritilayotgan birliklar 
barcha tushunchalarni o ‘z ichiga olsa, ensiklopedik (qomusiy) 
lug‘a t; m a’lum bir tildagi so‘zlarni o ‘z ichiga olsa, filologik 
(lingvistik) Iug‘at hisoblanadi.
249

---

9
Savol va topshiriqlar
•
1. Leksikografiya nima va u nim alar haqida bahs yuritadi?
2. Lug‘at deganda nimani tushunasiz va u qanday turlarga bo ‘linadi?
3. Ensiklopedik lug‘at bilan fllologik lug'atlar bir-biridan nimasi bilan 
farq qiladi?
4. «Istiqlol» lug‘at birligini ensiklopedik va fllologik jihatdan izohlang.
5. Izohli va tarjima lug‘atlarning farqini ayting.
6. Qanday izohli lug'atlarni bilasiz?
170-mashq.
Ushbu izoh qanday lug‘atdan olingan? U nima deb ataladi 
va muallifi kim?
M ag'zini chaqm oq: kim, nim aning? M a’nosini tag -tu b ig ach a 
o'rganib yetm oq, anglab yetm oq. «Yer sotgan er bo‘lmaydi, er yer 
sotmaydi. M ana bu gapning mag‘zini chaq».