‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

f
Eslab qoling. 
Gap tarkibida tobe bo g‘Ianib m a ’lum so'roqqa
» 
ja vo b b o ‘luvchi s o ‘z yoki s o ‘zlar birikmasiga gap b o ‘lagi deyiladi.
467

---

Masalan, 0 ‘qituvchimga gul berdim. Bu gapda uchta gap b o ‘lagi
bo ‘lib, birinchisi kimga ? so ‘rog ‘iga javob bo ‘lib, to ‘Idiruvchi vazifasida,
ikkinchisi nima (ni)? so ‘rog ‘iga javob b o ‘lib, to ‘Idiruvchi vazifasida,
uchinchisi nima qildi?so ‘rog'iga javob bo ‘lib, kesim vazifasida kelyapti.
Dem ak, gap bo‘lagi tobe bog‘lanish doirasida, tobe qism vazifasida 
kelgan bo‘laklar hisoblanadi. Uning qaysi bo‘lak vazifasida kelayotganligi 
hokim bo‘lakka nisbatan aniqlanadi.
Gapda kesimgina boshqa bo'laklarga nisbatlanmagan holda aniqlanadi, 
chunki uning kesim ekanligini kesimlik shakllari ko'rsatib turadi. Shuning 
uchun uni gap tarkibidan topish qiyinchilik tug‘dirmaydi. Qolgan bo‘laklar 
kesimga nisbatan aniqlanadi. Boshqa bo‘laklar javob bo‘lishi lozim bo'lgan 
so'roqlar kesimga qarab beriladi. Masalan, Sen Pushkinning sevgan malagi 
gapida kim? so‘rog‘iga kesim vazifasidagi 
Pushkinning sevgan malagi
bo'lagiga 
bog'lanadi. Kim? so‘rog‘iga javob bo'luvchi bo‘lak ega vazifasida keladi. 
Demak, ega ham kesimga nisbatan belgilanadi.
Gap bo'laklari gap tuzilishidagi vazifasiga ko‘ra ikki guruhga, ikki 
darajaga bo'linadi.
f
Juda muhim. 
Gapni gap qilib shakllanishida muhim bo'lgan,
uning mazmuniy va grammatik markazi hisoblanuvchi bo ‘lak
— 
kesim.
Shuning uchun и gapning eng muhim bo ‘lagi, bosh bo ‘lak sanaladi.
Ega kesim ifodalagan belgi, harakat-holatlarning egasi sifatida