‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar
fe’l nisbatlari, bosh nisbat, birgalik nisbat, orttirm a nisbat, o ‘zlik 
nisbat, majhul nisbat.
30.2 . MAYL Q O ‘SH IM C H A LA RININ G U SLU B IY
XUSUSIYATLARI
Darsning maqsadi: 
mayl shakllari yuzasidan talabalarning o 'rta
umumiy ta ’limda olgan bilimlarini mustahkamlash.
Mayl shakllaridan nutqda o ‘rinli foydalanish ko‘nikmasini shakllan- 
tirish.
R e j a: 
* Mayl shakllari haqida m a’lumot.
* Mayl shakllari tasnifi.
/
Topshiriq. 
K el... so‘zi oxiridagi n u q talar o ‘rniga 
-sa , -a y
(-gin, -sin),
-
moqchi
shakllarini qo'ying. H ar qaysi shaklda qanday 
m a’no ifodalanayotganini ayting.
353

---

1. 
Bordim, hording, bordi; 2. Boray, borgin, borsin;
3. 
Borsam, borsang,
borsa;
4. 
Bormoqchiman, bormoqchisan, bormoqchisiz
singari 
bormoq
fe’lining turli shakllari m a’nosiga e ’tibor bering. B ulardan birinchi 
guruhdagilar bilan ikkinchi, uchinchi va to'rtinchi guruhdagilar zamon 
m a’nosi bilan farq qiladi. Birinchi guruhdagilar o'tgan zam onni, qolgan 
guruhdagilar kelasi zam onni bildiradi. U lar o'rtasidagi farq faqat shu 
bilangina cheklanmaydi.
Yuqoridagi to 'rt guruhdagi fe’llar so'zlovchining harakatga bo'lgan 
munosabatiga ko'ra ham farq qiladi. Birinchi guruhdagi fe’llar harakat- 
holatni uning bajarilgan vaqti bilan bog‘liq holda ifodalaydi. Harakat- 
holatning bajarilish-bajarilmasligi aniq bilinib turadi.
Ikkinchi guruhdagi fe’llarda harakatni bajarishga buyruq m a’nosi, 
uchinchi guruhdagi fe’llarda harakatning bajarilish sharti m a ’nosi, 
uchinchi guruhda esa harakatning bajarilish m a’nosi ifodalanadi va bu 
guruhning har qaysisi ana shu m a’nolariga ko‘ra o ‘zaro farqlanadi.