‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar
egalik qo‘shimchalari, birlik son, ko‘plik son, egalik qo‘shimchalarida 
hurm at m a’nosi, egalik qo ‘shim chalarida kesatiq m a’nosi.
344

---

2 9 -D A R S . F E ’L VA U N IN G U S L U B IY
X U SU SIY A T L A R I
Darsning maqsadi: 
fe’l haqida talabalarning o ‘rta umumiy ta ’limdan 
olgan bilimlarini mustahkamlash va chuqurlashtirish, fe’llardan o ‘rinli 
foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
R e j a :
* F e ’l haqida m a’lumot.
* F e’llarning m azm uniy turlari.
* F e ’llarning uslubiy xoslanishi.
^
1-topshiriq.
Quyida berilgan m atndan fe’llarni toping va bu 
fe’llarni harakat bildiruvchi fe’llarga va holat bildiruvchi fe’llarga 
ajrating.
Taqdir sinoviga g ‘am chekm a sira,
Niyatni to ‘g‘ri qil yosh to ‘km a sira,
Kelajakning nurli c h o ‘qqisiga boq,
Ezgulik ishini tark etma sira.
(Q. Parpiyev)
2-topshiriq. 0 ‘qidi, o'qitdi, o'qimadi, o 'q id ik
fe’liaridagi ajratib 
ko‘rsatilgan qo‘shimchalarning qanday qo‘shimchalar ekanligi 
va m a’nolarini ayting.
H arakat-holat m a’nosini ifodalab, nim a qildi (bo'ldi)?, 
|
n im a qilyapti (b o ‘lyapti)?, n im a qiladi (b o ‘ladi?) singari
•
so‘roqlarga javob bo‘luvchi so‘z turkumiga fe’l deyiladi. Masalan: 
Talaba o'qidi (nima qildi?). M ashinalarguvullaydi
(nima qiladi?) 
kabi.
F e ’l qanday harakat-holatni ifodalashiga ko‘ra bir qancha turlarga 
bo‘linadi.
1
. Yumush fe’llari: 
ishladi, mehnat qildi, ter to ‘kdi
va boshqalar.
2. 
Tafakkur fe’llari: 
о ‘ylaydi, o'qidi, kash f qildi
kabi.
3. 
Sezgi fe’llari: