‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Anorso ‘ylar, Zaynab qalbi tol bargiday dir-dir qaltirar.
Bu vaqtda bog‘langan q o ‘shm a gap emas, balki bog‘lovchisiz, ohang 
yordam ida bog‘langan q o 'sh m a gap hisoblanadi.
|
Juda muhim. Qo ‘shma gap qismlari о ‘rtasida sabab-natija (bir
^ sodda gap sababni, ikkinchisi esa undan kelib chiqqan natijani
bildiradi) munosabati mavjud bo ‘Isa, unday qo ‘shma gaplar ergash
gapli qo'shma gap shaklida ham, bog‘langan qo'shma gap shaklida
ham, ohang yordamida bog ‘langan qo'shma gap shaklida ham
ifodalanishi mumkin.
M asalan, 
Paxtalar qiyg'os ochildi, terim avjiga chiqdi. Paxtalar qiyg'os
ochildi, shuning uchun terim avjiga chiqdi. Paxtalar qiyg'os ochildi va
terim avjiga chiqdi.
Y uqoridagi u ch ta q o ‘shm a gap sabab-natija um um iy m a ’nosi bilan 
o ‘zaro sinonim ik m unosabatda b o ‘lsa ham , lekin q o ‘shm a gapning qaysi 
turiga m ansubligi bilan bir-biridan farq qiladi.
K o‘rinadiki, bir xil m a ’noni turli qo‘shm a gap shakllari orqali ifodalash 
m um kin. S huning u ch u n ulardan nutqda o ‘rinli foydalana olish nutq 
m adaniyatiga ega b o iish d a katta ahamiyatga ega.
Savol va topshiriqlar
•
1. Q o ‘s h m a g a p deganda nim ani tushunasiz?
2. Q o ‘sh m a gap qismlari deganda nim ani tushunasiz?
3. Q o'shm a gap qismlari qanday bog‘lovchilar yordam ida bog‘lanadi?
4. Q anday q o ‘shm a gaplar ohang yordam ida bog‘langan q o 'shm a 
gaplar sanaladi?
5. Q o ‘shm a gap turlari, o ‘rtasidagi sinonim ik m unosabatga uch ta 
misol keltiring. U lar o ‘rtasida nim a u ch u n sinonim ik m unosabat 
borligini tushuntiring.
0 ‘ylang: 
Teng bog'lanish bilan ergash bog‘lanishning farqli tom onlarini 
ayting.
Tayanch tushunchalar: 
q o ‘shm a gap, qo ‘shm a gap qism lari orasidagi 
payt m unosabati, zidlik m unosabati, sabab-natija m unosabati, sintaktik 
sinonim .
Q uyida berilgan m aqol q o 'sh m a gap b o ‘la oladim i? Izohlab bering. 
M aqolning m a ’nosini h am tushuntirib bering.