‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

va modellar ko'pincha ilmiy tadqiqot ishlarida o'tkaziladigan sinovlarda
qo'llaniladi.
Real konstruksiya, bino va inshootlam i tekshirish maqsadida
o'tkaziladigan sinovlar bevosita naturaviy obyektlarning o'zida o'tkaziladi.
Tajribaviy obyekt sinovlari odatda tajriba maydonlari — poligonlarda
o'tkaziladi. Bunda poligondagi sharoit obyektning ekspluatatsiya sharoitiga
yaqin bo'lishi talab etiladi.
Sinaladigan obyektni tegishli holatda o'rnatish, unga yuk qo'yish,
ma’lumotiar olish va sinov jarayonlarini boshqarish uchun tajriba stendlaridan
foydalaniladi.
Ilmiy-tadqiqot laboratoriyalarida o'tkaziladigan maket va model
sinovlarida standartlashtirilgan jihozlardan foydalaniladi.
Sinovlami boshlashdan ilgari tadqiqot maqsadi batafsil aks ettirilgan
texnik topshiriqnoma (zadanis) tuziladi, ish dasturi yoziladi, texnik hujjatlar
hozirlanadi.
Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi choralariga alohida e'tibor
qaratilishi lozim va belgilangan tadbirlaiga sinovlaming boshidan oxirigacha
29

---

hech og‘ishmay amal qilinishi zarur. Keyin konstruksiya sinashga
tayyorlanadi, yuk qo'yiladigan jihozlar uskunalanadi, o'lchov asboblari
kompleksi taxt holatga keltiriladi. Sinov ishlari tugagach konstruksiya ko'zdan
kechiriladi, o'lchash natijalari qayta ishlanadi, tahlil qilinadi va tegishli
xulosalar chiqariladi.
Agar tekshiruv va sinovlardan so'ng obyekt ekspluatatsiyaga topshiriladigan
bo'lsa, sinovlar shunday tashkil etilishi kerakki, sinash jarayonida obyekt holatiga
putur yetmasin. Shuning uchun sinov yuklarining qiymati nazorat yuki
chegarasidan ortmasligi lozim. Nazorat yuki deganda obyekt uchun bezarar