‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

а)
Ь)
11.2-rasm. Gruntlarga qo'yiladigan kuchlanish uzatkichlarining
konstruksiyalari.
aniqlash lozim bo'lsa, u holda normali (2) turli tomonga yo'naltirilgan bir 
necha uzatkich (1) o‘matiladi (11.1-rasm). Bur Ja uzatkichlar bir o'q bo'ylab 
(11.1 -rasm, 
a)
yoki fazoviy holatda (11.1 -rasm 
b)
joylashtirilist mumkin.
Mas'ul inshootlar ishini o'rganishda o‘)eh< 
r-bobiarini ioylashtirish 
loyihasi tuziladi. Bunda simlarni o'tish yo'! 
kommutatorlar va qayd 
etuvchi asboblaming o'mi aniq ko'rsatadi. Loyihaca bajariladigan barcha 
ishlarning ketma-ketligi aks etgan bo'ladi va u inshoot loyihasining bir 
qismi hisoblanadi. Ishonarli natijalar olish uchun o'lchov zonalarida gruntning 
yotqizish va zichlashtirish usuli bir-biridan farq qilmasligi lozim. Datchiklar 
nazorat zonasiga grunt yotqizish bilan bir paytda joylashtirilishi zarur. 
Uzatkichlar o'matiladigan joydan grunt namunasi olinadi, keyin tajriba 
yo'li bilan gruntning fizik-mexanik xarakteristikasi aniqlanadi. Grunt bilan 
uzatkich deformatsiyalarini bir xil qilishning iloji bo'lmaganligi sababli, 
uzatkichlarning parametrlarini shunday tanlash kerakki, gruntdagi 
kuchlanishlarni talab etilgan aniqlikda o'lchash imkonini bersin.
Bir o'qli deformatsiyalarda uzatkichning bikirligi katta va qalinligi kichik 
bo'lgani ma’qulligi tajribalarda tasdiqlangan. 11.2-rasmda gruntlardagi
Bir o'qli kuchlanish 
holatida, agar uzat- 
11.3-rasm. Gruntlarga qo'yiladigan elastik
kichning o'qi bosh
k u c h l a n i s h l a r n i
o'lchashda keng qo 'l­
laniladigan 
uzat-
uzat-
kichlarning sxemalari 
ko'rsatilgan: 
a
— egiluv­
chan membranali, 
b
—
bikir shayba 1 mem­
branali,