Uchinchidan,
olingan xulosalar asosida o'qituvchi o ‘ziga mos yangi metodlami
tanlab, o ‘quv jarayoniga ijodiy yondoshadi.
To‘rtinchidan,
pedagogik diagnostika yordamida o ‘qituvchining nazoratni
baholashdagi faoliyat funksiyasi ortib boradi.
Beshinchidan,
o ‘qituvchi tomonidan an’anaviy qo‘llab kelinayotgan shakl,
metod va vosi talar diagnostika natijalari asosida qayta ко‘rib chiqilishiga imkon
beradi.
4-chizma.
Ta‘limda pedagogik diagnostika - ta’lim-tarbiya faoliyatida uning sifat va
samaradorligini aniqlab beruvchi amaliyot bo‘lib, unda erishilgan muvaffaqiyat va
muvaffaqiyatsizlikni ko‘rsatib beradi va uning takomillashtirish imkoniyatini ochib
beradi. U dars jarayonida, ta’lim sub’ektlari faoliyatida, pedagogik texnologiyalami
qo‘llash jarayonida ham muhim ahamiyaitga ega. Bunda diagnostika ta’lim maqsadi
va mazmuni, metod va vositalar, motivlar va qobiliyatlar asosida natijani ro‘yobga
chiqarishga xizmat qiladi (5-chizma).
5-chizma.
Ta’lim menej*
menti va
marketingi
Ta’lim
maqsadi
Ta’lim
mazmuni
0 ‘qituvchi p Metodlar,
/
vositalar
Metodist-
texnolog
P ^ d m g o g f y t e x n o
d i a g n o s t i k a
\
0 9
t w
I
9 Г * у о л \
|
Natijalar
Raqobat-
bardoshlik
Motivlar
(talaba)
I
lar
Ta’lim-tarbiyani
demokratizatsiya va
modernizatsiya
qilishda,
ta ’limni
differensiyalashda aniq tahliliy axborotlami yig‘ish, saqlash, qayta ishlab chiqish juda
9
muhim hisoblanadi. Umumiy o'rta ta ’limdagi kamchilik, bo‘sh tomonlar va kuchli
tomonlami aniqlash asosida uni takomillashtinb borish imkonini beradi. Talim
muassasasi uchun qayta aloqani y o ‘lga qo'yish, ahvolga amq baho berish va
boshqaruv jarayonini to‘g‘n tashkil etish funksiyalari diagnostikaning asosi
hisoblanadi.
Pedagogik diagnostikaning bosh funksiyasi ta’lim-tarbiya jarayonida qayta
aloqa funksiyasidir.
T a’lim-tarbiyaning m a’lum etaplarida tarbiyalanganlik va bilimdonlik haqida
olingan
axborotlarni
tahlil
etish,
kelgusida
ta’lim-tarbiya
jarayonini
konstruksiyalashga, aw algiga nisbatan o'zgarishlami solishtirsh imkonini beradi.
Olingan axborotlaming to‘liqligi va ob’ektivligi diagnostikaning boshlang'ich
etapida ta’lim-tarbiya ishlarim rejalashtirishda maksimal darajada real talablarga
yaqinlashtiradi, uni optimal rivojlantirishga olib keladi. Ta’lim-tarbiya ishlarini
amalga oshirishda real olingan axborot o'quvchi-talabalarda ulaming to'liq ichki
imkoniyatlarini ishgasolish orqali DTS talablarini to 'la o'zlashtirishga olib keladi.
Agar ta ’lim-tarbiya natijasi bo‘yicha zaruny informatsiyalardan o ‘z vaqtida aniq
va to'la holda har bir o'quvchi-talaba, o'qituvchi xabardor etib borilsa, o 'z vaqtida
korrektirovkalar kiritib borilsagina, kutilgan pedagogik maqsadlarga erishishimiz
mumkin.
Baholash funksiyasi ham pedagogik diagnostikaning asosiy vazifalaridandir.
Har tomonlama va kompleks asosda baholash o'zinmg bir qancha aspektlariga ega:
- qadriyatli-yo'naltirilgan;
- doimiy-korreksiyalovchi;
-- rag'batlantiruvchi;
- o'lchab beruvchi va h.
Qadriyatli-yo'naltiruvchi baho o'quvchi-talabaga insonlar haqida, o ‘zi haqida
tushunchalar berib, unga o'zining aqliy, axloqiy, mehnat, estetik qarashlanni ijtimoiy
talablarga moslashtiradi, o'stiradi, o'quvchi-talabada o 'z qarashlarini qadriyatlar
asosida ijobiy tom ongao'zgartirib boradi.
Doimiy-korrektiv aspektdagi pedagogik baholash o'quvchi-talabani jamoat,
ijtimoiy normalar asosida o'zining xatti-harakatlanni, turmush tarzini boshqalar bilan
muloqotlarini ularga mos ravishda rivojlantirishga, harakat qilishiga yordam beradi.
Rag'batlantiruvchi baho o'quvchi-talabaning rivojlanishiga, xulqiga mos
ravishda qo'yilganda unga ijobiy ta’sir etib, uni yangiliklarga intilish sari
ruhlantiradi.
O'lchovli baholashda o'quvchi-talaba boshqalar bilan o'zini solishtinsh asosida
undagi muvaffaqiyatlar yanada shaxsiy o'sishiga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Bunday
holat o ‘quvchi(talaba)ning yanada intilishi, qiziqishlariga sabab bo'ladi. U endi
o'zini-o'zi rivojlantinsh sari yetaklaydi. Mustaqil i
2
:lanish, mustaqil mutolaa qilishga
intiladi. Bunday hollarda o'quvchi-talabaning o'ziga, o 'z kuchiga ishonishi ortadi.
Demak, o'quvchi-talaba o 'z kuchiga ishondimi, u mantiqiy erkin fikrlashga, o'zini
anglashga kirishadi. - bu pedagogik diagnostikaning oliy maqsadidir.
Pedagogik diagnostikaning uchinchi funksiyasi boshqaruv funksiyasi bo'lib, u
o'quvchi-talabalar jamoasi va ular shaxsining nvojlanishini hamda tarbiya
10
topganligini boshqanshdir. Bunday boshqaruv uch etapdaolib boriladi. boshlang‘ich,
korreksiyalovchi (joriy), umumlashtirilgan (yakuniy).
Boshlang‘ich diagnostika sinf jamoasming ishini rejalashtirish va boshqarishdir.
Tarbiyaviy vazifalami rejalashtirish dan avval hafta, chorak, yarim yillik, butun o‘quv
yili davomida o‘qituvchi o ‘quvchi-talabaning tarbiyalanganlik darajasini o ‘rganib
boradi. 0 ‘quvchi-talabalardagi ijobiy, salbiy holatlaming o ‘zgarish dinamikasini
kundalik kuzatuv asosida qayd etib boradi. Shu o ‘zgarishlarga asosan o ‘zining
rejalarini korrektirovka etib boradi. Olingan axborotlar asosida tezda, o ‘z vaqtida ish
uslubiga tuzatishlar kiritadi. Ular asosida o ‘quvchi-talabalaming intizomi, o ‘quv
jarayoniga mas’uliyati, faolligi, mustaqil fikrlashini, mustaqilligini, sinf faoliyatiga
ijodiy yondoshishini nazorat eta oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |