‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

To‘plangan bilimlarni sinash uchun savollar:
1. Test metodini ta’riflang.
2. Test metodi shaxs rivojiga qanday hissa qo‘shadi?
3. Test metodining ob’ektivligini tasdiqlovchi faktomi tushuntirmg.
4. Test metodim qo‘llashda nimalarga e’tibor berish kerak?
5 Testlaming o ‘ziga xos yutuq va kamchiliklarini tushuntiring.
6. Test metodi yo‘nalishlarini sanab bering.
7. O'qituvchi birinchi bor testga murojaat etganda qanday muhim vazifalarga 
e’tibor qaratishi kerak?
8. Test tuzish jarayonining bosqichlarini birma-bir sanab, izohlab bering.
9. 0 ‘zlashtirish nima? U qanday ko‘rimshlarda namoyon bo‘ladi?
10. 0 ‘qituvchimng dars sifati va samaradorligiga baho qanday ko‘rsatkichlar 
asosida o ‘rganiladi?
11. Oli Kyuforker tomonidan aniqlangan va o ‘zlashtmshga qaratilgan testlami 
izohlab bering.
7-MAVZU: T A ’LIMDA MONITORING
Asosiy tushunchalar: monitoring
, 
sog lorn muhit yaratish, ta limning ichki
boshqanivi
, 
rivojlanganlik darajasi, о Ichov birligi
, 
kriteriya, indikator, ta lim
axborotlari, kitish-chiqish modeli, monitoring yo 'nalishlari va prinsiplari.
Biz yuqorida pedagogik diagnostika va uning metodlari, mazmuni, mohiyati 
haqida fikr yuritdik Endi monitoring haqida fikr yuritadigan bo‘lsak, pedagogik 
diagnostikadan tashqari ikkinchi diagnostik mexanizm - bu monitoringdir.
Monitoring - tizimli diagnostika va ta ’limda olingan natijalami davlat standarti 
talablan natijalari bilan solishtirish, chetlanishlami aniqlash, tahlil qilish, darajalar va 
sababiami baholash, asosiy qarorlarni qabul qilish, qabul qilingan choralaming 
natijaviyligini baholash va korreksiyalashdir.
Ta’limda monitoring shu narsaga olib kelishi kerakki, o ‘quvchi-talaba o ‘zini 
anglab, o ‘zi mustaqil mutolaa qilib, o ‘z-o‘ziga ta’lim benb, o ‘zining nvojlanish

---

doirasini kengaytirib borishiga ta’lim muassasasi, o ‘qituvchi, ota-ona, jamoatchilik 
ishiga muhit yaratib, kuzatib, tahlil qilib, natija va xulosalar chiqarib, o ‘z vaqtida 
chora ко‘rib borishi zarur.
Zamonaviy boshqaruvning asosiy vositalaridan biri monitoringni y o ig a
qo‘yishdir. Asosan, ta’lim qonuni, kadrlar tayyorlashning milliy dasturini amalga 
tadbiq etish hamda umumiy o ‘rta ta’lim tizimining ichki boshqaruvini samarali 
tashkil etishda monitoring eng qulay va istiqbolli yo‘ldir. T a’lim va tarbiyada paydo 
bo‘ladigan muammolami bashorat etish, uning rivojlanish dinamikasini kuzatish, 
kutilayotgan natijalami bashorat etish va qiyoslash masalalari monitoringning qay 
darajada tashkil etilganligiga bogiiq.
Monitoring ko‘p qirrali faoliyat bo‘lib, u o ‘quv jarayoni natijalari, o ‘quvchi- 
talabaning rivojlanganlik darajasi, o ‘qitish sifati darajasini sotsial-ijtimoiy faoliyati, 
milliy istiqlol g ‘oyasi asosida ma’naviy-madaniy tarbiya topganligi, uning 
barkamollik darajasi, ichki nazoratning qay darajada yo ‘lga qo‘yilganligi, boshqaruv 
samaradorligini tahlil 
etish, natijalash, xulosa chiqarish, 
choral ar ko‘rish 
imkoniyatlarini yaratadi. Shunday qilib, monitoringni o ‘tkazish va uni olib borishning 
o ‘ziga xos metodikasi mavjud. Shunga ko‘ra, monitoring o ‘qitish darajasi, uzluksiz 
ta’limning amalga oshirilishi, tarbiya topganlik darajasi, o ‘quvchi-talabaning 
salomatligi, sog‘lom turmush tarzining yo‘lga qo‘yilganligi, muhitga moslashuvi kabi 
masalalami ijobiy hal bolishida rahbar xodimlarga eng qulay vositadir.
Ta’lim jarayoniga monitoringni tadbiq etishning ilmiy asoslanganligini bir 
tizimga solish ta’lim-tarbiyaviy ishlaming shakli va mazmunini yangi bosqichga olib 
chiqish imkonini yaratadi. Monitoring davlat dasturi hamda standartlami amalga 
oshirishda eng zamonaviy, eng kafolatlangan va samara beruvchi vositadir.
Ta’limda monitoring deganda, ta’lim tizimi, uning ayrim yo‘nalishlari, sifati, 
boshqaruvi haqida axborot to‘plash, ulami qayta ishlash, tarqatish, targ‘ibot qilish 
orqali ahvolni o ‘rganish va u orqali ta ’sir etish tushuniladi. Bu usulda davlat dasturi 
hamda standartlaming o ‘zlashtirish darajasi, ta’limda ehtiyojning qondirilish 
darajasini analitik axborotlar yordamida tahlil etib, yangicha yondoshuv, boshqaruv 
bo‘yicha xulosalar chiqarish, qarorlar qabul qilishga imkon yaratiladi. Shuning uchun 
ham ta’limning ichki boshqaruvidagi monitoringlar:
1. 
Adolatli, haqqoniy. 2. Qiyosiy. 3. Tashqi muhit ta’siridan himoyalangan. 4. 
Axborotlar bashorat qilingan, ya’ni o ‘z isbotiga ega bo‘lmog‘i kerak.
Bulardan xulosa qilgan holda, ta ’lim-tarbiyada monitoring deb nimaga 
aytilishiga javob beramiz. Demak, ta’lim-tarbiya sohasida monitoring deb, o ‘quv 
jarayoni va uni boshqarishda uzoq davom etadigan uzluksiz kuzatuv olib borilishiga 
aytiladi.
Muntazam monitoring olib borish modeli quyidagilami o ‘z ichiga oladi:
1) o ‘quvchi-talabaning real o‘qish imkoniyatlarini aniqlash;
2) u yoki bu o ‘quv fanlari bo‘yicha bilimlar sifatini o'rganish;
3) o ‘quvchi-talabalaming sust o ‘zlashtirishida didaktik sabablami aniqlash;
4) ta’lim muassasasidagi o ‘zaro ichki munosabatlar xususiyatini tahlil etish,
5) ta’lim muassasasining ichki ish tartibining maqsadga muvofiqligini o ‘rganish;
6) 
o ‘qituvchilaming 
pedagogik 
mahoratini, 
pedagogik-psixologik 
savodxonligini o ‘rganish.
37

---