‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Pedagogik testning maqsad va mohiyati
Pedagogik test o ‘ziga xos topshinqlar tizimi shakllari bo‘lib, ma’lum bir 
mazmunni qamrab oladi. Uning qiyinchiliklan borgan sari murakkablashib boradi. U 
topshinqlar tizimining о ‘quvchi-talabalar tomonidan o ‘zlashtirilganligi sifatini 
ob’ektiv baholash imkonini yaratadi.
Pedagogik testlaming kriteriyalari ishlab chiqilgandan keyin unga ayrim 
aniqliklar kiritilib, barcha testlarda qo‘llanishi mumkin. Test o ‘lchov vositasi sifatida 
ishlatilgani tufayli u qat’iy, aniq metodik talablarga javob berishi kerak. Tasodifiy 
topshinqlar to‘plamini testda qoTlash mumkin emas.
Testlardan universal va keng qamrovli vosita sifatida 
0
‘quvchi-talabalaming 
tarbiya topganligini aniqlash mumkin emas. Testning har bir topshing‘i va bevosita 
barcha test savollari bir xil tipdagi, y o ‘nalishli bo‘lib, ularning sifat ko‘rsatkichlarini 
aniqlashga qaratilgan savollar kompleksida belgilar soni qancha kam b o isa, uning
32

---

natijalari haqiqatga shuncha yaqin bo‘ladi. Agar savollar kompleksida bittagina 
aniqlovchi bo'lsa, testning funksiyasi shuncha aniqlikda boiadi.
Test metodi o ‘z qo‘Uanishiga m a’lum darajada chegaralangan bo‘ladi. 
0 ‘quvchi-talabalaming tarbiya topganlik xarakteristikasi shu darajada ko"p qirrali va 
murakkabki, test metodlari ulami aniq darajada belgilab berolmaydi.
Testlar ta’limiy xulosalar bilan birga texnologik vaziyatning istiqboli va harakat 
yo‘nalishini belgilab beradi. Shunga ko‘ra testlar quyidagilarga boiinadi:
11-chizma.
0 ‘qituvchi o ‘z ish faoliyatida birinchi bor testga murojaat etganda quyidagi 
muhim vazifalargao‘z e ’tibormi qaratishi kerak:
1. Testning topshiriqlarini mantiqiy ketma-ketlikda aniq ishlab chiqish va 
shakllantirish.
2. Testdan ishonchli javob olinishi kafolatini ta ’minlash.
3. Testning qoniqarli darajada talab va qoidalarga rioya qilinganligi.
Shakllantnilgan testlar ilmiy-pedagogik jihatdan asoslangan bo‘lishi kerak. Ular
shunday metodlarga suyangan bolishi kerakki, Davlat ta’lim standartlariga mos 
bo‘lgan xolis, ishonchli va qayta o ‘z isbotini topishi kafolatlanishi lozim. Testlardan 
olingan javoblaming qayta o ‘z tasdig‘ini topishi testlaming metod va vositalari 
to‘g ‘ri tuzilganligidan dalolat beradi. Bunda javobning tasdig‘ini topish tashqi analog 
mezonlarga asoslanib, isbotlanishi mumkin bo‘lishi kerak.
33

---

Test tekshiruvlarini o ‘tkazishda topshinqlar to‘plami muhim g‘oyalami o ‘z 
ichiga olishi, metodologik jihatdan o ‘quvchi-talabaning haqiqiy bilimini xolisona 
aniqlab berishi iozim. Olinayotgan pedagogik informatsiyalarning aniqligi test 
o ‘tkazilayotgan vositalarga ko‘p jihatdan bog‘liq.
Xulosa shuki, testlar qanchalik aniq, mantiqiy ketma-ketlikda, ishonchli, 
tajribada tasdiqlangan bo‘lsa, uning natijalari ham kafolatiangan boiadi.
Test savolnomalanni ishlab chiqish va shakliantirishda quyidagi muammolarga 
e’tibor qaratilmog'i kerak: