‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

va sabab-hodisalaridan xabardor bo'lishga intiladi. Masalan, bola mustaqil ravishda
qanday predmetlar suvda cho‘kishi, qaysilari cho‘kmasligini tadqiq qila oladi. Bola
aqliy munosabatlarda faol bo‘lsa, u shunchalik ko‘p va xilma-xil savollar beradi.
Bolani qor, yomg‘ir qanday yog‘ishi, quyosh kechasi qayerda bo‘lishi, mashina
qanday qilib yurishi, yerdan osmongacha bo‘lgan masofani bilishi juda qiziqtiradi.
Bu ulaming “Nima uchun?”, “Qanday qilib?”, “Nima orqali?” kabi savollariga javob
olishga qaratilgan boMadi. Bu yoshdagi bolalar, asosan, o ‘zlari ko‘rib turgan narsa
haqida chuqurroq fikr yurita oladilar.
Bolalar tafakkuri va nutqining rivojlanishida ovoz chiqarib mulohaza
yuritishning va bu uslubdan o ‘quv jarayonida foydalanishning ahamiyati katta. Ovoz
chiqarib mulohaza yuritish va o ‘z yechimini asoslab berish aqliy sifatlaming
o ‘sishiga xizmat qilib, kishi o ‘z mulohazalari va xatti-harakatlarini tahlil etishi va
anglashini rivojlantiradi.
6-10 yoshli bola mantiqiy fikrlay oladi, lekin, bu yosh, asosan, ko‘rganlariga
tayanib, ta’lim olishga senzitiv boigan davr hisoblanadi. So‘zsiz bugungi
jamiyatimizda bolalaming aqliy rivojlanishi yangi bilimlaming tuzilish tipiga ham
bog‘liq boiib, ular ma’lum darajada shakllangan kattalar tomonidan tuziladi., chunki
aqliy rivojlanish ijtimoiy omillar bilan belgilanadi, ya’ni individ ijtimoiy
munosabatlar bilan o ‘zgaradi. Bolaning boshlang‘ich ta’limda muntazam ravishda
o ‘qishga o ‘tishi uning atrof-hayotdagi narsa-hodisalarga nisbatan fikrini va
munosabatlarini o ‘zgarishiga olib keladi. Boshlang‘ich sinf o ‘quvchilarining
tafakkuri mantiqiy fikrlash, mulohaza yuritish, hukm va xulosa chiqarish, taqqoslash,
tahlil qilishning turli usullarini qoMlashdek o ‘ziga xos xususiyatlari bilan