‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V psixologiya

Psixologiya
Ijtimoiy
gumanitar
Tabiiy, aniq
va texnika
Iqtisodiyot
Tarix,
arxeologiya
Falsafa
Sotsiologiya
Madaniyat-
shunoslik
Tilshunoslik
Pedagogika
Xuquqshu-
noslik
M a’naviyat
__ Dinshunoslik
Anatomiya
Biologiya
Fiziologiya
Tibbiyot
Oliy
matematika
Statist ika
Ehtim ollar
nazariyasi
Ergonomika
Iqtisodiyot
nazariyasi
Menejment
Marketing
Kibemetika
Modellash-
tirish
1- rasm. Psixologiyaning boshqa fanlar bilan aloqasi
1 
R- 
ÎI

---

1 .4 . Psixoiogiya va texnik taraqqiyot
XX asr ishlab chiqarish, texnikaning yangi-yangi turlari, aloqa 
vositalarining ju d a tez o‘sganligi bilan, elektronika, avtom atikadan 
foydalanila boshlanganligi, transportning yangi, tovushdan tez turlarini 
o ‘zlashtirilganligi b ila n xarakterlanadi. B ularning ham m asi inson 
psixikasiga ju d a k a tta talablar q o ‘ym oqda. Hozirgi zam on sanoati, 
transportida va harbiy ishlarda psixologik faktorlam i, ya’ni kishining 
im koniyatlari, bilish jarayonlari — idroki, xotirasi, tafakkurini, shaxs- 
ning o ‘ziga xos xususiyatlari — xarakteri, tem peram enti, reaksiya- 
larining tezligi va boshqalam i hisobga olishga to ‘g‘ri keladi. Tovushdan 
tez hozirgi z a m o n sam olyotlarida, ulkan elektrosistemalaming o p e ­
rativ — dispetcherlik uchastkalarida ishlovchi kishilar juda kichik vaqt 
ichida tez qaroiga kelishiga to ‘g‘ri keladi, aks holda avariyalarga sabab 
b o lish i m um kin. A n a shunday murakkab sharoitda ishlay olish uchu n 
kishilarda im koniyat b o r-y o ‘qligini, ulam ing shu ishga yaroqli yoki 
yaroqsiz ekanligini aniqlashda psixoiogiya fani oldiga m uhim talablar 
q o ‘yiladi.
M asalaning y ana bir alohida tom oni ham borki, u ham b o ‘lsa, 
texnika taraqqiyotga intilayotgan bir vaqtda murakkab texnika va m a- 
shinalar bilan „ m u lo q o t“ qilayotgan shaxs faoliyatini yanada m u- 
kam m allashtirish va uning imkoniyatlariga moslash masalasi ham ana 
shu hamkorlikda hal qilinishi lozim b o ‘lgan masaladir. Ayniqsa, mustaqil 
0 ‘zbekiston u c h u n m urakkab zamonaviy texnika sir-asrorlarini bi- 
ladigan, uning jam iy a t va fan ravnaqiga xizmatini ta ’minlash qanchalik 
dolzarb b o ‘lsa, a n a sh u texnikaga h ar b ir oddiy fuqaro ongi, tafakkuri 
va qobiliyatlarini m oslashtirish va „odam -m ashina“ dialogining eng 
sam arali y o ‘llarini izlab topishi juda m uhim . Texnika bilan bem alol 
„tillashadigan“ m alakali mutaxassislar tayyorlash borasida ham texnika 
fanlari, pedagogika va psixoiogiya fanlari m etodlaridan foydalana 
olsagina, m uvaffaqiyatga erishadi.
Injenerlik psixologiyasi kishi bilan texnika o ‘rtasidagi m unosabatni 
o ‘rganuvchi fan b o ‘lib, u texnikaning ko‘pgina sohalari, bionika, 
k ibem etika bilan uzviy bo g ‘langandir. T a’kidlash joizki, R espub- 
likam izda bu soh aga h am keyingi yillarda qiziqish ancha ortdi. Shu 
boißdan bir q a to r yo sh , iqtidorli mutaxassislar injenerlik psixologiyasi 
yo ‘nalishida ilm iy ta d q iq o t ishlarini olib bormoqdalar.

---