‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V



Download 5,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/102
Sana14.09.2021
Hajmi5,98 Mb.
#174227
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   102
Bog'liq
psix

Psixologik  ta ’sir 
  bu 
turli  vositalar  yordamida  insonlaming  fikrlari,  hissiyotlari  va  xatti- 
harakatlariga ta ’sir ko‘rsata olishdir.
Ijtimoiy  psixologiyada  psixologik  ta’siming  asosan  uch  vositasi 
farqlanadi.


1.  Verbal  ta ’sir  —  bu  so‘z  va  nutqim iz  orqali  ko‘rsatadigan 
ta’sirimizdir.  Bundagi  asosiy  vositalar  so‘zlardir.  M a’lumki,  nu tq   — 
bu  so‘zlashuv,  o ‘zaro  muomala  jarayoni  bo‘lib,  uning  vositasi  — 
so‘zlar hisoblanadi.  Monologik nutqda ham , dialogik nutqda ham odam  
o‘zidagi barcha so‘zlar zahirasidan foydalanib, eng ta’sirchan so‘zlam i 
topib,  sherigiga  ta ’sir  ko‘rsatishni  xohlaydi.
2.  Paralingvistik ta ’sir — bu nutqning atrofidagi nutqni bezovchi, 
uni kuchaytiruvchi yoki susaytiruvchi omillar.  Bunga nutqning baland 
yoki  past  tovushda ifodalanayotganligi,  artikulyasiya,  tovushlar,  to ‘x- 
tashlar, duduqlanish, yo‘tal,  til bilan am alga  oshiriladigan  harakatlar, 
nidolar kiradi.  Shunga  qarab,  masalan,  d o ‘stimiz bizga  biror  narsani 
va’da  berayotgan  bo‘lsa,  biz  uning  qay  darajada  samimiyligini  bilib 
olamiz.  Kuyib-pishib,  ochiq  yuz  va  dadil  ovoz  bilan  „Albatta  ba- 
jaraman!“ ,  desa  ishonamiz,  albatta.
3.  Noverbal  ta ’sirning  m a’nosi  ,,nutqsiz“dir.  Bunga  su h b a t- 
doshlaming  fazoda  bir-birlariga  nisbatan  tutgan  o ‘rinlari,  holatlari 
(yaqin,  uzoq,  intim),  qiliqlari,  m im ika,  pantom im ika,  qarashlar, 
bir-birini  bevosita  his  qilishlar,  tashqi  qiyofa,  undan  chiqayotgan 
turli  signallar  (shovqin,  hidlar)  kiradi.  Ulam ing  barchasi  m uloqot 
jarayonini yanada kuchaytirib, suhbatdoshlaming bir-birlarini yaxshiroq 
bilib olishlariga yordam beradi.  Masalan, agar uchrashuvning dastlabki 
daqiqalarida  o ‘rtog‘ingiz  sizga  qaram ay,  atrofga  alanglab,  ,,K o ‘rga- 
nimdan  biram  xursandman“ ,  desa,  ishonasizmi?
M uloqot  jarayonidagi  xarakterli  narsa  shundaki,  suhbatdoshlar 
bir-birlariga ta’sir ko‘rsatmoqchi b olishganda, dastawal  nim a deyish, 
qanday  so‘zlar vositasida ta’sir  etishni  o ‘ylar  ekan.  Aslida  esa,  o ‘sha 
so‘zJar va  ular  atrofidagi  harakatlar m uhim   rol  o‘ynarkan.  M asalan, 
mashhur amerikalik olim Megrabyan formulasiga ko‘ra, birinchi m arta 
ko‘rishib  turgan  suhbatdoshlardagi  taassurotlarning  ijobiy  b o iish ig a  
gapirgan gaplari 7%, paralingvistik om illar 38% va noverbal harakatlar 
58% gacha ta’sir qilarkan. Keyinchalik bu munosabat o kzgarishi m um kin 
albatta,  lekin xalq ichidayurgan bir m aqol to ‘g‘ri:  „U st-boshga qarab 
kutib  olishadi,  aqlga  qarab  kuzatishadi“ .
Muloqotning qanday kechishi va kimning ko‘proq ta’sirga ega bolishi 
sheriklaming  rollariga  ham  bog‘liq.  T a ’sirning  tashabbuskori  —  bu 
shunday  sherikki,  unda  ataylab ta ’sir  k o ‘rsatish  maqsadi  b o ‘ladi  va  u 
bu  maqsadni  amalga  oshirish  uchun  barcha  yuqorida  ta ’kidlangan 
vositalardan  foydalanadi.  Agar  boshliq  ishi  tushib,  biror  x od im n i 
xonasiga  taklif etsa,  u  o‘m idan  turib  kutib  oladi,  iltifot  ko‘rsatadi,


hol-ahvolni ham quyuqroq so‘raydi va so‘ngra gapning asosiy qismiga 
o ‘tadi.
Ta’sirning  adresati 
  ta ’sir  yo‘naltirilgan  shaxs.  Lekin  tashab- 
buskorning  suhbatga  tayyorgarligi  yaxshi  boclm asa,  yoki  adresat 
tajribaliroq  sherik  bo‘lsa,  u  tashabbusni  o‘z  qo‘liga  olishi  va  ta’sir 
kuchini qayta egasiga qaytarishi mumkin bo'ladi.
Muloqot jarayonidagipsixologik to‘siqlar
Motivasion to‘siq
 
— muloqotga kirishishdan bosh tortish, muomala 
odobidan chetga chiqish.
Aqiiy to‘siq 
 suhbatdoshning xodimga nisbatan bilim doirasining 
kengligi,  mantiqiy  fikrlashining  chuqurligi,  huquqiy  savodxonligi 
suhbat jarayonini  qiyinlashtiradi.
Hissiy  to‘siq

Download 5,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish