‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V

Oila  va  nikoh  borasidagi  tadbiqiy  ishlar
0 ‘zbekistonda endi shakllanayotgan, lekin nazariy nuqtai  nazard an  
m a’Ium a n ’analarga ega b o ‘lgan sohadir.  1998 yilning  P re zid e n tim iz  
tom on idan   „O ila  yili“  deb  e ’lon  qilinishi joylarda  psixologik  xizm at 
o ‘choqlarining  paydo  b o ‘lishiga  va  b u  joylarda  psixologik  x izm a td a n  
foydalanishni anglashga turtki b o ‘ldi.  Shuning uchun R espublikam izda 
oila  m u am m o la rin i  maxsus  tad q iq   etadigan  ilm iy -am aliy   „ O ila “ 
m arkazi  h am   tashkil  etilganki,  bu  m arkazda  turli  sohaga  a lo q a d o r

---

m utaxassislar  oilani  shaxs  ijtimoiylashuvining  asosiy  m askanlaridan 
b iri sifatida o ‘rganib kelm oqdalar.  M azkur sohada ishlayotgan psixolog 
jo y la rd a   yoshlardagi  oila  va  nikoh  borasidagi  tasaw urlarning  to ‘g‘ri 
shakllanishidan  tortib,  toki  m uam m oli,  hattoki,  ajrim  b o ‘lgan  oila 
a ’zolariga  psixologik  m aslah atlar berish,  „ishonch  telefonlari“  orqali 
m aslah atlar uyushtirishni  o ‘z  zim m asiga oladi.
M a o ri/ sohasidagi  amaliy  ishlar
Boshqa sohalarga nisbatan anchagina yaxshi tajriba to ‘plangan soha 
b o ‘lib hisoblanadi. Ayniqsa,  0 ‘zbekistonda kadrlar tayyorlashning Milliy 
d astu ri  qabul  qiiingandan  s o ‘ng  tashkil  qilingan  yangi  tipdagi  ta ’lim 
m uassasalari — akadem ik liseylar va kasb-hunar kollejlariga bir nech- 
ta d a n   psixologlar shtati  kiritilgan va ular aynan tadbiqiy  m uam m olar — 
b o lan in g  o ‘quv jarayoniga psixologik jihatdan tayyorligini diagnostika 
q ilish d an   tortib,  professional  va  kasb  m ahoratini  rivojlantirishgacha 
b o ‘lgan b archa m u am m o lam i  hal qilishga „aralashadi“ .
Huquqbuzarlikning  oldini  olish
Bu  soha  va  unga  a lo q a d o r  m uam m olar  har  doim   h am   psixolog 
aralashuvini  talab  qilib  kelgan.  Chunki  jinoyatchi  yoki  huquqbuzar 
shaxsi  o ‘z -o ‘zidan  shakllanib  qolm aydi,  uni  shakllantiruvchi  omillar, 
m otiv lar va bolani qayta tarbiyalash va reabelitasiya m asalalari ijtimoiy 
psixologik jarayonlar m ohiyatini bilish va ularga faol ta ’sir k o ‘rsatishni 
ta la b   qiladi.  Shuning  u c h u n   ham   mamlakatimizda  yoshlar  o ‘rtasida 
h u q u q iy -m a ’rifat va  h uquqiy  m adaniyatni  shakllantirishga ju d a  katta 
e ’tib o r qaratilgan  va  bu  ishda  amaliyotchi  xodim-psixologning  o ‘mi 
v a  roli katta b o ‘ladi.
M azkur y o ‘nalishning dolzarbligidan kelib chiqib, bugungi kunda 
R espub lik am izd a  hu qu q b u zarlik n in g   ijtimoiy-psixologik  om illarini 
ta d q iq  etish va  uning old in i  olish  borasida psixologiya  fanlari doktori 
B.  U m arov,  psixologiya  fanlari  nomzodi  E.  Agzamova,  psixologiya 
fanlari nomzodi G ‘. N orm urodov, psixologiya fanlari nomzodi M. Axme- 
d o v a ,  psixologiya  fanlari  n o m zo d i  B.Sirliyev  kabi  k o ‘plab  tadqi- 
q o tc h ila r  ilmiy  izlanishlam i  olib  bormoqdalar.