‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V


  Amaliy  psLxologiyaning  asosiy  y o ‘naIishlari



Download 5,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/102
Sana14.09.2021
Hajmi5,98 Mb.
#174227
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   102
Bog'liq
psix

1.2.  Amaliy  psLxologiyaning  asosiy  y o ‘naIishlari
Sanoat  va  ishlab  chiqarish  sohasi
Sanoat  va  m ahsulotlar  ishlab  chiqarish  sohasida  tadbiqiy  ishlar 
birinchi navbatda konkret tashkilotda kadrlar zahirasini to ‘g ‘ ri va oqilona 
tashkillashtirishdan tortib,  xodim lar ish  sharoitlari  va  m eh n a t  u n u m - 
dorligiga  ta ’sir  etuvchi  o m illar  kom pleksini  ilmiy  ravishda  o ‘rganib, 
hayotda natija olishga qaratilgan harakatlar m ajm uidir.  H ozirgi bozor 
m unosabatlari sharoitida  ushbu yo‘nalishdagi tadbiqiy  ishlam ing  ikki 
sohasini  ajratish  mumkin:
•  m arketing  xizmatlari
•  xodim lar  (personal)  bilan  ishlash.
Birinchisi  eng  zam onaviy  va  m uhim   ish  b o ‘lib,  bu   yerda  psi- 
xologning vazifasi  „N im ani?“  va  „K im ?“  xarid  qilib  olishga  ehtiyoji 
borligini  o ‘rganishga  ko‘m aklashishdir.  Chunki  tala b   bilan  ehtiyoj 
bevosita shaxsga va uning psixologik m unosabatlari  tizim iga aloqador 
kategoriyalar  b o ‘lib,  bozor  va  raqobat  sharoitida  k orx o n a  yoki  tash- 
k ilo tlarning   sam arali  ishlab  ketishi,  eng  a w a lo ,  x a rid o rg ir  to v ar 
m ahsulotlam i  ajratib,  u lam in g   odam lar  talab-ehtiyojiga  qanch alik  
m osligini an iq  tahlil qilishdan boshlanadi.
M arketing munosabatlari aslida odam lar o ‘rtasidagi s o f psixologik 
m unosabatlar  b o ‘lib,  uning  negizida  odam lar  o ‘rtasidagi  jo n li  m u- 
loqot, ta ’b va did tarbiyasi yotadi.  Shuning uchun biz bugun odam larda 
to ‘g‘ri  m arketing tafakkurini shakllantirish vositalarini qidirishim iz va


tala b -ta k lif m unosabatlarini  real  ishlab  chiqarish  im koniyatlari  bilan 
m uvofiqlashtirishda  inson  psixologiyasi  xususiyatlarini  inobatga  olib 
ishlashga o ‘rganishimiz kerak. M asalan, shunday „Case Study“ ni olaylik: 
Psixologiyani  qanday  qilib  sotish  m um kin  (ya’ni,  Psixologik  m a’- 
lum otlar  va  bilim lam i)?  Biz  an iq   va  to ‘g‘ri javoblar  olishim iz  kerak 
b o ‘lgan  savollar  quyidagilar  b o la d i:
Nim a  sotiladi? —  test  natijalari.
N im a   u c h u n ?   —  n im a   q ilib   b o ‘lsa  h am ,  p u l  ish la s h ,  o ‘z 
im koniyatlarini tekshirish, shaxsiy ish ochish.
Kim? —  firm a yoki konkret kishilar.
N im a?  —  xilm a-xil  testlar  batareyasi.
Kimga?  —  turli  kasb  egalari,  o ‘quvchiIarga,  xodimlarga.
Qayerda?  Qachon?  —  zarurat  b o ‘lgan  har  qanday joyda.
Qanday  qilib? —  m inim al  vaqt  sarflab,  tez  va  soz.
Qancha ? —  test o ‘tkazuvchilam ing soni va imkoniyatiga  qarab.
Kim bilan? — shu firma xodim lari bilan.
D e m a k ,  m ark e tin g   x iz m a tid a   javob  berilishi  z a ru r  b o ‘lgan 
savollardan  k o ‘rinib  turibdiki,  h a r  b ir  savolga  beriladigan  javobning 
orqasida  k o n k ret  odam lar,  ularning  qobiliyatlari,  m anfaatlari  va  ish 
unum i yo tadi.  Shuning uch u n b u  sohada psixologik xizm at zarur.
Ikkinchi so h a — kadrlar va ular bilan bevosita ishlash sohasi.  Bu  - 
kadrlam i  ishga jalb etishda bilish zaru r bo‘lgan qobiliyatlar va shaxsiy 
fazilatlard an   to rtib ,  ularni  to ‘g ‘ri  yunaltirish,  o ‘z  joyiga  q o ‘yish, 
tashkilot d oirasida guruhlam i shakllantirish, xodimlarga m a ’lum otlam i 
o ‘z   v aq tid a  etkazish  bilan  bog‘liq  kadrlar  siyosatini  olib  borishga 
aloqador xizm atdir. Psixolog bu o ‘rinda asosan maslahatchi - konsultant 
va ekspert sifatida rol o ‘ynaydi.
Siyosat  sohasidagi psixologiya
H ar  b ir  d avr  o ‘z  kishilari  ongida  beixtiyor  siyosiy  ongni  shakl- 
lantiradi v a o d a m la r uning tam oyillariga bo‘ysunadilar.  Siyosat bora- 
sidagi psixologik masalalarga psixolog aralashuvining zarurati har doim  
b o ‘lm asa-d a,  ayrim  paytlarda —  yirik islohotlarboshlanishi arafasida, 
saylov oldi  kom paniyalarda, yangi siyosiy liderlaming xalq tom onidan 
qabul qilinishi jarayonlari, ko‘pchilik auditoriyaga zarur m a ’lum otlam i 
yetkazish,  ijtim oiy ustanovkalam i o ‘zgartirish, siyosiy arboblar imidjini 
om m a ongiga singdirish paytlarida psixologik ta’sir vositalaridan o ‘rinli 
foydalanish,  m aslahatlar  berish  va  ayrim  guruhlar  e ’tiqodiga  ta’sir 
etish  z a ru r b o ‘lganda  kerak  b o ‘ladi.


Siyosiy  sohada  ishlayoigan  psixolog  ishining  o ‘ziga  xos jih atlari 
b o ‘lib,  unga  quyidagilar  kiradi:
a)  siyosatda  psixolog  aralashuvi  k o ‘pchilik  o m m ag a  bevosita 
aloqador  b o ‘lmaydi;
b)  zarurat  tug‘ilganda,  psixolog  shunday  tez  va  ishon ch li  o ‘l- 
chaydigan  m etodikalarni  ishlatadiki,  ulam ing  natijalari  sir  saqlanib, 
o ‘sha buyurtmachi-siyosatchining talabiga ko‘ra izlanishlar olib boriladi;
c)  psixolog  h ar  bir  siyosatchi  uch un   shunday  ish o n ch li  shaxs 
b o ‘lishi  lozim ki,  undan  o d am lam in g   kayfiyatlari,  reaksiyalari,  his  - 
kechinm alari  xususida  aniq  m a ’lu m otlar  so‘raladi;
d) o ‘ziga xos qiyinchilik sh u n d an  iboratki,  jam oatchilik psixolog 
qiyofasida ko‘pincha lideming bevosita „odam ini“ ko‘rishga moyil b o ‘lib, 
lidem ing  o ‘zi  ham   ba’zan  o ‘ta   professional  psixologdan  hadiksirab 
qolishi  m um kin.  Shuning  uch u n   yuqorida  ta ’kidlaganim izdek,  zaru r 
paytlarda  siyosiy  arboblar  psixolog  xizm atiga  m urojaat  qilishlari  va 
undan asosan biror jiddiy ijtim oiy proyektlam i qabul qilish jara y o n id a  
yordam   berishini  so‘rashlari  m um kin.  Buning  u ch u n   psixologdan 
jam oatchilik  flkrini  psixologik  tahlil  qilib  berish,  va  shu  aso sd a  fu- 
qarolarning  ustanovkalari  va  kayfiyatlariga  ijobiy  ta ’sir  k o ‘rsatuvchi 
om illam i birgalikda ajratish vazifasini  hal  qilishlari  m um kin.
Saylov  oldi  kom paniyalarida  esa,  psixologning  asosiy  vazifasi 
odam lar kayfiyatini  o ‘rgangan  holda  d a ’vogar imidjini  shakllantirish, 
odam lam ing  yoqtirishiga  sabab  b o ‘ladigan  shaxsiy  fazilatlar  alg o rit- 
mini tuzish, o m m a oldiga chiqishga psixologik tayyorlashga qaratilgan  
b o ‘ladi.  B undan  tashqari,  raqiblam ing bahslashish  m adaniyati  v a eti- 
kasi  borasida  psixologik  y o ‘l-y o ‘riq  va  usullar  borasida  m a ’lu m o tla r 
alm ashinishi  kerak b o ‘ladi.
0 ‘zbekiston sharoitida siyosiy psixologiyaning juda sust rivojlangan 
tarm oq  b o ‘lgani  sababli  ham ,  un i  rivojlangan  davlatlar  tajribasiga 
tayangan  ho lda  rivojlantirish  m uhim dir.

Download 5,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish