‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

8.2-jadva!
K ,
K v
Кр
R kir
R e m o
ю2-ю4
0 ,1 -1 0 Ю т 1 -1 0 kO m
Kaskadning kuchaytirish koeffitsienti va boshqa param etrlari faqat
tem peratura o‘zgarishlariga emas, balki boshqa uyg'otuvchi ta ’sirlarga
ham bog‘liq. Bundaylarga kuchlanish manbayi, yuklama qarshiligining
o ‘zgarishi va shunga o ‘xshashlar kiradi. Bu o ‘zgarishlarni kuchaytirgich
nolining o'zgarishi tushunchasi bilan ifodalash qabul qilingan.
Tashqi ta ’sirlar sokinlik tokini o ‘zgartirib kuchaytirgichni berilgan
ish rejimdan chiqaradi. Bu ayniqsa A sinf rejimi uchun xavfii, chunki
tranzistor xarakteristikalarni nochiziqli sohasiga chiqarishi mumkin,
bu esa nochiziqli buzilishlar koeffitsientini oshishiga olib keladi. Shu
sababli kuchaytirgichlarni loyihalashda sokinlik rejimini barqarorlash
eng muhim masalalardan biri hisoblanadi.
О
О
О
о
о
т
оwww.ziyouz.com
kutubxonasi
Kaskad sokinlik rejimini barqarorlashning uchta asosiy usuli mavjud.
Termokompensatsiya va parametrik barqarorlash usullari barqarorlikni
buzuvchi omillardan faqat birini kompensatsiyalaydi. Bir kaskadli yoki
ko'p kaskadli kuchaytirgich param etrlarini barqarorlashning universal
usuli teskari aloqa zanjirlarini kiritishdan iborat.
Kuchaytirgich xarakteristika va param etrlarini yaxshilash uchun
ataylab teskari aloqa kiritiladi.
Yuklama toki bo'yicha manfiy TAga ega kuchaytirgich kaskad
sxemasi 8.12-rasmda keltirilgan bo‘lib, u mahalliy manfiy TAga ega.
Tem peratura o‘zgarganda tranzistorning sokinlik rejimini ta ’minlovchi
manfiy TA kuchaytirgichning em itter zanjiriga RE rezistor kiritilishi
bilan tashkil etilgan. Em itter toki rezistor orqali oqib, JJ = I I, RE
kuchlanish pasayishini hosil qiladi. Bu kuchlanish kirish UKIR
kuchlanishiga teskari ta ’sir etadi. Shu sababli, EO‘ga ta ’sir etayotgan
kuchlanish kam ayib U = U — I , . R
,.ga teng b o ‘lib qoladi.
л/,
K IR h r.
Natijada, ushbu kaskad yuklama toki bo'yicha ketm a-ket manfiy TA
bilan ta ’minlanganiga ishonch hosil qilamiz.
8.12-rasm . Mahalliy manfiy TAli kuchaytirgich kaskad sxemasi.
Diskret kom ponentlar asosida tayyorlangan kuchaytirgichlarda Kv
ning kamayishini oldini olish uchun CE kondensator kiritiladi. Bu
4www.ziyouz.com
kutubxonasi
kondensator o'zgaruvchan tok bo‘yicha (ya’ni signal bo‘yicha) RE ni
shuntlab manfiy TAni yo'qotadi. Bunda kaskad parametrlari ilgari
ko‘rilgan ekvivalent sxemalar va formulalar asosida topiladi.