‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

erkin zaryad tashuvchi deb ataladi.
Taqiqlangan zona ostida joylashgan
ruxsat etilgan zona valent zona deb
ataladi. Qattiq jism ning zonalar
diagrammasi 1.2-rasmda keltirilgan.
K o'pchilik yarim o'tkazgich
asboblarning ishlashi valent zona shipi
va o'tkazuvchanlik zona tubi
energiyalariga yaqin ((2 + 3 )k Tenergetik
oraliqdagi) energiyaga ega elektron
harakati bilan belgilanadi. Bir jinsli
О ikazurchaiihk zonasi
Taqiqlangan
zona
ws
1 blent zona
Masofa
1.2-rasm. Qattiqjism
zonalar energetik
diagrammasi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
(hajmning istalgan nuqtasidagi kimyoviy tarkibi bir xil) arsenid galliy
va kremniyning zonalar energetik diagrammalari, mos ravishda, 1.3, a
va b-rasmlarda keltirilgan.
Elektronlar harakatlanganda ularning impulsi P va energiyasi W
o ‘zgaradi. Bunda elektron energiyasining impulsga bog'liqligi
o'tkazuvchanlik zona tubi va valent zona shipi yaqinida taxminan
kvadratik (elektron massasi taxminan o'zgarmas) bo'ladi. Impuls P
elektronlar to'lqin vektori к bilan bevosita bog'liq. Arsenid galliy va
kremniy uchun W=f(k) bog'liqlik 1.3-rasmda keltirilgan. Arsenid
galliyning valent va o'tkazuvchanlik zonalari uchun W =f(k)
parabolaning cho'qqilari к ning bir xil qiymatlariga, kremniy uchun
esa turli qiymatlariga mos keladi. Arsenid galliyda elektron zonalararo
o'tganda harakatning awalgi holatida qoladi, ya’ni к ning qiymati
o'zgarmaydi. Kremniyda esa elektronning to'lqin vektori к zonalararo
o'tish amalga oshirilganda aniqlik kiritilishiga muhtoj. Kristali panjara
tebranishlari zonalararo o'tish sodir etayotgan elektronga uning
impulsini saqlash imkonini yaratadi.