‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

h — Plank doimiysi.
T— 300K da Nc va N v larning qiymatlari kremniy va germaniy
uchun taxminan 1019 sm_3ni tashkil etadi.
(1.6) va (1.7) ifodalarda (1.5 )ni q o ‘llab va integrallab EZTlar
konsentratsiyasini topamiz:
n ~ N c exp
p = N v exp
Wc - W ,
kT
WF -',Vv
kT
Elektronlar va kovaklar konsentratsiyalari ko‘paytmasi
Wc - W y
np = NCN V exp
kT
( 1-10)
( 1-11)
(1.12)
ifodaga muvofiq topiladi. Bundan qarama-qarshi ishorali zaryadlar
ko‘paytmasi taqiqlangan zona kengligi Wg= Wc- W v hamda
temperaturaga bog‘liqligi, Fermi sathining joylashish o ‘rniga hamda
yarimo'tkazgich o‘tkazuvchanlik turiga (/-, n-, p-) esa bog‘liq emasligi
ko‘rinib turibdi.
Agar xususiy yarimo'tkazgich n = p ! uchun (1.12)ni qo'llasak
п.- p . - n] = p ] = N cN r exp
_Wg
~kT
Bundan
n, = p, = 7 N c Ny ex p
2 k T
(1.13)
(1.14)
Ko'rinib turibdiki, xususiy yarimo‘tka^gichda zaryad4ashuw;hilar
\ Nizomiy nomli
у - 1 3 3 ^ i7 |
TDPU
kutubxonasiwww.ziyouz.com
kutubxonasi
konsentratsiyasini topish uchun Fermi sathi o'rnini bilish zarur
bo‘lmadi. mn, mp, laming ma'lumotnomalardagi qiymatlarini bilgan
holda xususiy zaryad tashuvchilaming xona temperaturasidagi
qiymatlarini topamiz: germaniy uchun n = p = 1,99 • 1013 sm-3, kremniy
uchun n.=p = 0,79- 10111 s i r 3, arsenid galliy uchun n=p= 1,79- 106
sm-3.
Kiritmali yarim o'tkazgichlarda elektronlar va kovaklar
konsentratsiyasini (1.10) va (1.11) ifodalar yordamida topish uchun
Fermi sathining energiyasini bilish zarur. Lekin shunday bo‘lishiga
qaramasdan, (1.13) dan tashqari, lokal elektr neytrallik shartidan kelib
chiqadigan tenglikdan foydalanilsa, qiyinchilik bartaraf etilishi mumkin.
Zaryadlarning saqlanish qonuniga muvofiq yarimo‘tkazgich elektr
neytral bo'lishi, ya’ni yarimo'tkazgichdagi barcha zaryad tashuvchilar
yig‘indisi nolga teng boMishi kerak. Shuning uchun lokal elektr
neytrallik sharti umumiy ko'rinishda quyidagicha yoziladi: