‘zbek ist n respublikasi

T o‘lovlilik tamoyili. Bu tamoyil aylanma fondlarning doiraviy aylanishini, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonini ta ’min- lovchi to‘lov resurslari summasini avanslashtirish zaruriyatidan kelib chiqadi.

Bu tamoyilga asosan korxonalar foydalanilgan qarz mablag‘lari uchun kreditorga foiz shaklida to ‘lovni o ‘tkazadi. Kreditning to ‘lovligi uni to ‘liq summ ada o ‘z egasiga qaytarilishinigina emas, shu bilan kredit uchun foiz shaklidagi to 'lov bilan qaytarilishini ifodalaydi. Demak, kreditor o ‘z mablag‘larini hech vaqt o ‘z hajmida qaytarib olish sharti bilan bermaydi, bunda u mablag‘ni qarzga berganligi uchun muayyan to ‘lov talab qiladi (foizsiz imtiyozli kreditlar bundan mustasno).

Kreditning to‘lovliligi nafaqat banklar faoJiyatining maqsadiga, balki korxonalarning bevosita foydasiga bog'liq bo‘ladi va ijobiy ta ’sir ko'rsatadi.

Kredit uchun haq to‘lashning iqtisodiy mohiyati qarz beruvchi va qarz oluvchi o ‘rtasidagi qo‘shimcha olingan foydaning taqsimlanishini qayd qilishda namoyon bo'ladi. Ko'rib chiqilayotgan tamoyilning amaliyotida uchta asosiy funksiyasini bajaruvchi bank foizi me’yorini o ‘rnatish jarayonida namoyon b o ‘ladi:

huquqiy shaxslar foydasining va jismoniy shaxslar daromadining taqsimlanishi;

ishlab chiqarishni tartibga solish va ssuda kapitalining taqsimlanishi orqali tarmoq, tarmoqlararo va xalqaro miqyosda aylanish;

iqtisodiyot rivojlanishining inqirozli bosqichida bank mijozlarining pul mablag‘larini inflatsiyadan himoyalash va boshqalar;

ssuda foizining stavkasi ssuda kapitalidan olingan yillik daromad summasining berilgan kredit summasiga nisbati bilan aniqlanib, kredit resurslarining bahosi sifatida namoyon bo‘ladi.

4.