Антоний Пийга х,имоя мактубини юборади.
Унда курсатилиши-
ча, христиан ибодати халдейлар, мисрликлар, яхудийлар ибо-
датидан фарк, килади. Христианча ибодат шакли улардан устун-
дир.
Жабрдийда Юстин (100—165) II асрнинг энг м аш ^Р апо-
логети булган. У мушриклик динига мансуб булган оилада ту-
галган, жуда ёшлигиданок, х,аки катни топиш максадида фалса
фа билан шугулланган. У стоиклар фалсафасидан, Платон иде-
ализмидан, Аристотел карашларидан ^акикат излагая. Уни Пи-
фагорнинг математик фалсафасидан х>ам кидирган.
Ривоят
Килишларича, Юстин кейинчалик денгиз сорили буйлаб юриб,
шундай бир одамни учратганки, у одам Юстинга христиан
фалсафасига мурожаат килишни тавсия килган. Шундан кейин
Юстин христианликни кабул килган ва Римда христиан макта-
бини очган.
150 йилдан кейин Юстин император Антоний Пий ва
унинг асранди болаларига узининг «Биринчи апология»сини
юборган. Унда у императорни узининг христианликка булган
муносабатини кайта куриб чикишга чакирган, христианларни
Конуний чеклашлардан воз кечишини сураган.
Юстин христи-
анлар атеистлар эмаслигини исбот килган. У Исонинг пок,
олий даражадаги ахлокий х^ёти Тавротда пайгамбарона башо-
рат килинганлигини исбот кдлмокчи булади. Христианларнинг
таъкиби, христианлик билан боглик булган тугри йилдан ада-
шишлар шайтон билан боглик. Юстин христианларнинг
\аёти
билан мукаммал танишиб, уларга нисбатан куйилган айблар
асоссиз эканлигини исботлар экан,
уларни таъкиб килиш га
бардам бериш кераклигини уктириб утади. «Иккинчи аполо
гия» эса биринчи апологияга маълум даражада илова эди. Унда
Юстин христианларга нисбатан зулм ва адолатсизлик \олла-
рини келтиради. Исо ва Сукротни бир-бирлари билан солиш-
тириб, инсонлардаги эзгулик Исодандир, дейди у. Юстин
«Трифон билан су^бат» асарида мукаддас китобни аллегорик
талкин килишга интилиб, яэ^удийларни Исонинг маадиёна
башоратига ишонтирмокчи булади. Бу асар куп жихатдан ав
тобиографик характерда булиб, мутафаккир \аёти \акидаги
Кимматли манбадир.
Юстиннинг Римдаги шогирди куп Шарк мамлакатларига
саё\ат кдлган Татиан (110—172)дир. У II асрнинг урталарида
«Римликларга мурожаат» деган асар ёзган. Бу
асарида у юнон-
ларнинг маданий рахдамоликка килган даъволарини танкид
Килади. Ушбу асар шу жихатдан му\имки, унда бутун бир мил-
лат — юнонларга карши каратилган. Татианнинг фикрича, хрис
тианлик узининг ахлокий меъёрлари буйича юнон фалсафаси
ва динидан юкори туради. Демак, христианларга шунга мос
муносабатда булиш керак. Татиан христианликни мифология ва
фалсафа билан солиштириб, христианлик юнон фалсафаси ва
www.ziyouz.com kutubxonasi
динига
нисбатан анча кадимийрокдир, дейди. Бунинг исботи —
Мусо Троян уруши хакида сузлаб утгандир.
Афинада яшаган яна бир христиан илохиётчиси Афинагор
177-йилда «Христианлар хакида муножот» номли асар ёзган.
Унда христианларга карши куйилган айблар хакида гапирилади.
Афинагор христианларни худосизликда айблашни инкор килиб
курсатадики, мушриклар худолари — одамлар томонидан яра-
тилган, шунинг учун улар хам уларга сигинувчилар каби гунох-
кордирлар. Христианлар айбдор булмаганлари учун император
уларга рахмдиллик курсатиши керак, дея фикр юритади.
Do'stlaringiz bilan baham: