Ўзбек дипломатияси тарихидан

Ундан ю лдузлар са о д а т га ет иш увчи бир соат да,
Тақвим ун д а н дусш лик изловчи бир т олеъда.
У ф арзанди арж ум андни - О ллоҳ уни ум рини узайтирсин! - у 
мам лакатлар салтанати тахтига ўтқазиб, у д и ёр н и н г ҳал қилиш
ва боғлаш изм и ва забтбаст ж и л ови н и у н и н г ж асорат ва ки ф оят 
панж асига тутқазилди. И н ш о о л л о ҳ таоло. О ллоҳ учун бу қийин 
эм ас (“ И броҳим ” , 23).
А м м о эндиликда маълум қи л ам и зки , би з Ш ом том ондан қай- 
таётганим изда ва М ордин ҳудудига м уборак қўнган вақгимизда 
ази з ф арзанд Рустам Б аҳодирни - О ллоҳ таоло уни боқий этсин! 
- ва С улайм онш оҳ Баҳодир!ш б и р гуруҳ ам ирлар ва л аш кар билан 
И р о қ том онга у м улкларни забт этиш (бош қари ш ) ва ясом иш ий 
қилиш учун ю борган эдик. О латог том онга ҳаракат қилганимиздан 
сўнг уларнинг мактублари келди. М азмуни ш ундайки, Багдодда 
б и р гуруҳ риндлар, бебош лар ва баъзи бош қа киш и л ар тудалаш- 
ганлар ва турк, тож ик, араб, халлуҳ туркм анлардан куплари жамъ 
бўлиш иб, ш аҳар девори ва дарвозал ари н и мустаҳкамлаб ётибдилар 
ва б ў й с у н м а с л и к ва и сён й ў л и н и тути б ди л ар. А гарчи Багдод 
ҳ а р о р а ти н и н г ш и д д атл и м авсум и бўл ган и д ан ҳ аво н и н г ғоятда 
и с с и қ л и ги ту ф ай л и у то м о н га л а ш к а р н и ҳаракатга кел ти ри ш
ниҳоятда қ и й и н бўлса ҳам, ам м о тезда бу кеч м и ш н и н г тадорикини 
қилиш ва тузатиш учун ўз м уборак зотим из билан андак сипоҳ 
ҳамроҳлигида у тараф га ю рдик. Барча н оп ок қайсарлар, саркаш лар, 
м уборизлар д и л оварларнинг олов сочувчи обдор ш ам ш ири чаш м а- 
с и д ан й ў қ л и к ш а р б ат и н и то тга н л а р и д а н к е й и н , м урдорликка 
берилган бундай хал қ б и тга қолм ай қирилди. О лам лар Раббига 
ҳамдлар бўлсин (“А н ъ ом ” , 45).
С аодат ва кам рон ли к б и л ан раббоний и н о ят қўлловида Олатог 
яй лоқи га б ориш қарорига қайтиб, уш бу хат уни элтгучи орқали 
ю борилди. Э нд и д ўстл и к вази ф аси ва б и р л и к тақозоси ш уки, 
ж а н о б и н г и з ҳам д ў стл ар қ у в о н ч и с у б ҳ и н и н г тулуъи бўлм иш
та б р и к л а ш ва б а р ак о т к у н л а р и га д о х и л б ўлиб, (ўз) ф ар за н д - 
л ари д ан б и р и н и ва б и зн и н г х еш л ари м и зн и яхш и навкарлар ва 
м аҳрам м у л ози м л ард ан б и р к и ш и н и та б р и к л а ш расм и билан 
ж ўнатсалар, то к и и тти ф о к д и к сурати у том он д ан холи қолм асин, 
балки у ж ан о б н и н г м у во ф и к д и к ва дўстлик безаги билан ж ило-
2 8 1

---

л ан си н . И нш ооллоҳи таоло, ш ак йўқдирки, у м уқаддим а (ай ти л - 
га н )н и н г тарти бга к е л ти р и л и ш и б и л ан сулҳ т и з и м -л а р и н и н г
б оғланиш и икки том он учун турли-тум ан ф ойдали ва наф лардан 
иборат натиж а бўлғусидир ва бу йўлни тутиш н и \о л и охират 
савобидан иборат қар хил м еваларни бағиш лағусидир. Ж а н о б и н ­
гизнинг т а р и ф қулоқларига ети ш с и н к и , Абхоз м ам л акати н и н г 
волийси ва бутун Гуржистон пайғам барлар с а й й и д и н и н г ш ари а- 
ти н и и н кор эти ш н и ўзларига ш и о р қи л и б ол ган ли к лари , балки 
барча важҳлардан бизга нисбатан к ел и ш м овчи л и к, н ом увоф и қ- 
л и к тўла со б и т бўлса ҳам аҳвол о со й и ш тал и ги ва ўз вилояти 
аҳол и си н и н г о ф и я т ва салом атлиги учун то б ел и к йўлидан ю риб, 
хутба ва с е к к а (та н га зар б қ и л и ш ) ҳ ум ою н л а қ а б л а р б и л ан
безаган ва м уқаррар мол (хирож ) ни адо э ти ш н и й и л м а -й и л
баж ари ш ни қабул қилган. А на шу қоидага асосан у н и н г вилояти 
аҳолиси ам ну о м о н л и к тўш агида ф ароғатда ва хотирж ам ликда 
кун кўрмокдалар. Б и зн и н г си з ж аноб б илан б и р л и к ва якдилликда 
бў л и ш и м и з учун турли-тум ан сабаб ва б о и слар м авж уддир ва 
(уларга) ҳусни эъ т и қ о д кўм аги б о ғл ан га н д и р . Ш ун га б и н о а н
ақлу қиёсат етуклиги ва м улкни б о ш қар и ш ш уни тақо зо этадики, 
д ў с т л и к қ о и д а л а р и н и м у с т а ҳ к а м л а ш д а с а ъ й -ҳ а р а к а т л а р и н и
а я м а с и н л а р ва бу м а ъ н и н и а й н и с а д о қ а т д е б б и л с и н л а р ва 
м усолиҳа ш ар б ати н и с а м и м и й а қ и д а ва си д қ и н и ятд а н у зо қ
бўлмиш қудурат лойиҳасидан м усаф ф от тутсинлар. Ч унки дунё 
ва ундаги барча нарсалар, қудрат эгалари ва арбоблари ш ундай 
бир тарзда ти р и к л и к ўтказси н л арки , у йўлдан м усулм онлар ва 
ф уқароларга зарар етм асин.
(Ш еър):