Ўзбек диалектологияси

Шевада:
Адабий тилда:
эбийир
обрў
нэйэти
ниҳоят
ораза
рўза
геш
гўшт
шайи
шоҳи
Аптикэрим
Абдукарим
Абдўрэйим
Абдураҳим
Абдўвэйит
Абдувоҳид
ьпутас
ихлос
савап
савоб
ш эйит
шоҳид
дьшқан
деҳқон
эбжеш
обжўш
ғьпи
ғишт
пестирмэ
пўст думба
қора
хўра
ғалбьф
ғалвир
кэпкир
кафкир
ш э:эр
шаҳар
дастарқан
дастурхон
дэстийар
дастёр
Қ и п ч о қ лаҳ ж аси вак и л л ар и н у тқи да ўзлаш ган с ў зл а р н и н г
айримлари қайта ишланиб бу шеваларнинг лексик-стилистик томондан 
ривожланишини, ранг-баранглигини орттиришда имконият беради. 
Масалан, 
малчм 
(молчи), 
мазалм 
(мазали), 
мазасмз 
(мазасиз), 
ирецсиз
(рангсиз), 
шадманлмқ 
(ш одмонлик), 
абаданчмлмқ 
(ободончилик), 
қурсаннмқ 
(хурсандлик), 
чарпайлм 
(чорпайли) ва бошқалар.
Албатта қипчоқ лаҳжалари сўзлигининг асосини асл туркий, асл 
ўзбекча сўзлар ташкил этади. Лаҳжадаги сўзлар соҳалар бўйича адабий 
тил ва бошқа лаҳжалар билан умумийлик касб этса-да, баъзан уларнинг 
ўзига хос жиҳатлари ҳам кўзга ташланиб қолади.
Қипчоқ лаҳжасининг тармоқ лексикасидаги энг бой ва ўзига хос 
атамаларидан бири чорвачилик атамаларидир. Чунки қипчоқ лаҳжа

---

вакиллари қадим замонлардан бошлаб чорвачилик касби билан жуда 
жиддий шуғулланган. Ш унинг учун бу лаҳжала чорвачилик мол турлари 
билан боғлиқ бўлган сўз ва атамалар жуда кўп. Улардан кўпчилиги, 
асосан, шу шевалар орқали адабий тилга кирган ва улар махсус атама 
сиф атида иш латилм оқда. Аммо айри м лари адабий ти лга кириб 
улгурмаган. Адабий тилга улар олиб кирилса унинг имконияти янада 
кенгаяди.