Ўзбек диалектологияси

Тер: 
1) тер-уйнинг тўри; 2) тер-тўрт.
Тўр: 
1) тўр-хил, жинс; 2) тўр-енгни турмак.
I ^
b
: 1)тув-байрэқ (туғ); 2) тув-феъл.
Торм: 1) 
то рн -тўриқ (йилқи); 2) то р н -тўр сўзининг 
III 
шахс

---

эгалик қўшимчасини қабул қилган шакли; 3) торм -тўримоқ, кезмоқ.
)Қэл: 1) ж эл-касаллик; 2) ж эл-ш ам ол; 3) ж эл-елм оқ; 4) ж эл- 
эски ҳаво.
Қ у 
р 
а қ: 1) қурақ-улама кўрпача ёки ёстиқ; 2) қурақ-ўсимлик 
(чий қамиш).
Урчмқ : 
1) 
урчмқ 
- йигириш асбоби; 2) 
урчмқ- 
сон суягининг тозга 
бирлашувчи учи.
Чалма: 1) чалма-чалма (гўнгдан қилинган ўтин); 2) чалма-чалма 
(чолм оқфеълининг бўлишсизликка қаратилган буйруқ шакли); 3) чал- 
ма-чолми? 4) чалма- жияк.
Ан: 1) онг; ўй, 2) олинг; 3) анқов, содда, лапашанг.
Қ и п ч о қ л аҳж аси д а ай ри м м устақил м аъноли сўзлар б аъзан
жуфтлаш иб янги маъно касб этган. Ч унончи, қи п чоқ лаҳжасида 
«арқав», «эриш» 
с ўзл ар и ў р м а к н и н г узун и га ва к ў н д а л ан ги га
тўқиладиган ипларининг номлари. Бу иплар бир-бири билан чирмашиб 
чатишмаса, тўқима ҳосил бўлмайди. Сўзнинг худди шу чирмаш иш, 
маъноси «арқов эриш» жуфт сўзига кўчирилиб унга «жора-жолдаш» 
маъноси юклатилган:
Арқов — эриш боп журицнэр.
Қипчоқлаҳжасида архаик шаклга кириб қолган сўзлар ҳам анчагина: 
шмрдан 
(ш ьфдан сомоннинг лой шуваб бекитилган уюми), 
ғодмра
(ғьшра-аввалги йилдан қолган доннинг ҳар-ҳар жойда чиққан шакли), 
отав 
(ўтов), 
қора уй, бақан 
(тўйда келинга тутиладиган тўсиқ), 
кэреге
(керага), 
увмқ, 
(увуқ), 
чацғарақ 
(чонгғароқ), 
бэлбев 
(белбоғ-қора уйнинг 
атрофини айлантириб кигизнинг устидан боғлайдиган ип)