Ўзбек диалектологияси

тавдац
баши 
(тоғнинг боши), 
бувдайдьш башм 
(буғдойнинг бошоғи), 
авулдьш
башм 
(қиш лоқнинг бош ланиш и), 
қазандьш бошм 
(қозоннинг ёни), 
очақтмц башм 
(ўчоқнинг ёни), 
дарахтьш башм 
(дарахтнинг боши, 
шохи), 
армктмц башм 
(ариқ қулоғининг бошланиши), 
сувдьш башм
(сувнинг боши), 
баштан 
(аввалдан, илгаридан), 
соқа баш 
(бир ўзи) 
бирикмаларидаги кўчма маъно «бош»сўзига нисбат бериш натижасида 
юзага келган «Бош» сўзининг кўчма маъноси қипчоқлаҳжасида адабий 
тилга нисбатан кўпроқ.
Қаш -одамнинг қоши. Шу билан боғлиқ бўлган кўчма маънолари: 
ийердиц қашм 
эгарнинг қоши, 
машанъц қашм, устммдьш қашм. 
Лекин 
қ и п ч о қ л аҳж аси д а «Ф алон хўж алик қош и д аги м актаб» тар зл и
бирикмалар қўлланилмайди.

---

Ақ, оқ 
сўзи асосан эзгулик тимсоли сифатида қўлланилади. Бу сўз 
оқ рангни билдириш билан бир қанча қўшимча маъноларда ҳам келади: 
ақ кецил 
(оқ кўнгил) одам, 
ақ 
(оқ)-гуноҳсиз одам, 
ақлап гэпирди-ён
босиб гапирди, 
ақлаидь
1
 
- кечирилди, 
ақжўзли болдм 
- обрўли бўлди, 
кецни ақ адам 
— тўғри дилкаш одам, 
ағартмрмақ 
— оқартирмоқ, ювиб- 
тарамоқ, парвариш қилмоқ, 
ағмнм ақладм, кегини кеклэди 
— оқини 
оқлади, кўкини кўклади, тарбиялади, хизматини меъёрига етказди, 
парвариш қилди. 
Аққа тойдм 
— сут-қатиққа тўйди, 
авзм 
(эрини) 
ағарьш
қалдм 
— лаби оқариб қолди (тўйинди, турмуши яхш иланди). А қ 
(ағарған)-гўштнинг ёғи маъносида,