Ўзбек диалектологияси

[Р] 
тушади: 
ба:дъм, бе:дъ, те:т
[JI] тушади: 
а:дъ, бо:дъ, қа:дъ
[Й] 
тушади: 
е:т (ейт), тў:мэ
[Г] 
тушади: 
би:з, ти:дъ, и:н (эгин)
[KJ[K] тушади: 
айу:, азу: еллу:
Ўрта кен гл и кд аги унли лар олдидан п ротети к тор у н л и н и н г
орттирилиш и ҳодисаси ўғуз гуруҳ шеваларида қайд этилмайди. Бу 
ҳодиса (дифтонглаш иш ҳодисаси) ф ақат қи п чоқ лаҳжасида турли 
даражада намоён бўлади.
Ўғуз лаҳжасида 
қ, ғ, х 
ундошлари чуқур тил орқасида эмас, тилнинг 
ор қа қисм ида тал аф ф уз этилади. 
К, Г 
ундош лари одатдаги дан
юмш оқроқ товушлар бўлиб, тилнинг ўрта қисмида пайдо бўлади. 
Г
ундоши нутқца баъзан Й ундоши билан ҳам алмашиниб туради . Сўз 
бошида келган жарангсиз 
К 
ундоши ўғуз лаҳжасида жарангли 
Г 
ундоши 
билан алмашиниб қўлланилади: 
кел — гэл, кез - гез 
каби. Сўз бошида 
келган жарангсиз 
Т 
ундоши ўғуз лаҳжасида жарангли 
Д
ундоши билан 
алмашинади: 
тэмир — дэмйр, терт - дерт 
каби.
Ўғуз лаҳжасида 
Қ 
бурун товуши қипчоқ лаҳжасидаги 
Ц 
товушига 
нисбатан тил орқароқ: 
мэннэн гетгь, саца йетгь; Айтмц, бу йа:р сьзэ
кьмлэдэн қаған? 
(Хива)
Ўғуз лаҳжаси ҳам қипчоқ лаҳжаси каби 
о ҳ а н г д о ш л и к
(си н гар м о н и зм )н и н г ҳар уч қо н ун и яти га амал қилади. Хусусан 
товушлардаги тил орқалик ва тил олдилик, ундошлардаги жаранглилик 
ва жарангсизлик нутқда ўз ифодасини топади: 
Ду:з сорамақа дьл, сьркэ
сорамақа усул гэрэк 
(Хива). 
Ҳўнэлль қул ельнчэ харолмас 
(
Мақол
).
Тағнь арасъдағм булақлардън муздак сув чъхмп йатъптъ. Дьйэнь