‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi

0 ‘pkalar sun’iy vcntilyatsiyasining
zam onaviy tartiblari
Zamonaviy rcspiratorlar ishlab chiqarishdagi texnik yutuqlar 
ventilyatsiya jarayonida bem or holatiga mos va kerak boMgan 
ventilyatsion-tarqatuvchi-perfuzion nisbatni optim al saqlash uchun

---

o ‘pkalar su n ’iy vcntilyatsiyasining ko ‘p qirrali har xil tartib va 
usullarda bajarilishiga imkon yaratadi.
Ilozirgi davrda ishlab chiqarilayotgan rcspiratorlarda maj- 
buriy nafas sikli harakteriga ta ’sir ctish va quyidagi ventilyatsiya 
ko ‘rsatgich!arini bcmor holatiga mos ravishda o'zgartirish 
imkoniyatlari mavjud.
1. M exanik nafas tezligi (ventilation ratc-VR yoki frequency- f)
2.
Nafas olish vaqti (inspiratory time 
Tj)
3. Nafas chiqarish vaqti (expiratory time - Tc)
4. N afas olish vaqtining nafas chiqarish vaqtiga nisbati (I:E 
ratio)
5. Inspirator plato (inspiratory pause yoki platean)
6. N afas olish bosimi cheklanishi (inspiration pressure - Pin)
7. N afas chiqarish oxiridagi m usbat bosim (PEEP)
8. N afas olishdagi pik yoki yuqori bosim (peak inspiratory 
pressure - PIP)
9. Gaz oqimi to ‘lqinlari shakli (wave)
10. Eng yuqori yoki pik oqim (peak flow)
N afas tczligining o‘zgarishi hisobiga o ‘pkalarning sun’iy 
vcntilyatsiyasi qator usullarda bajarilishi mumkin.
1. A pnoetik yoki diffuzion ventilyatsiya - traxeyaga kiritilgan 
naycha orqali doimiy yuborilayotgan kislorod va havo aralashmasi 
oqimi m avjud boMadi, shuning uchun f=0.
2.
K ichik chastotalik ventilyatsiyada nafas tezligi m inutiga f=l 
dan 10 gachani tashkil etadi.
3. A n ’anaviy yoki normal chastotali ventilyatsiyada nafas 
tezligi m inutiga f- = 10 dan 60 gacha bo ‘ladi.
4. Yuqori chastotali ventilyatsiyada - YUCH 0 ‘SV (IIFV -
high frequency ventilation) nafas tezligi minutiga f=60 — 400 ni 
tashkil etadi.
5. O ssillyator ventilyatsiyada esa nafas tezligi m inutiga f=400 
dan ortiq boMadi.

---

M a ’lumki, nafas olish vaqtining nafas chiqarish vaqtiga 
nisbati - I:E ratio - nafas tezligi (f) va nafas olish vaqti 
(Tj) 
ko‘paytm a kattaligi hisoblanadi. Ayrim rcspiratorlarda uni 
ta’m inlash uchun nafas olish 
(T j) 
va chiqarish vaqti 
(T c) 
yoki 
ulam ing nisbatini (I:E) boshqaruvchi tugm achalar mavjud. Odatda 
nafas chiqarish vaqti nafas olish vaqtiga nisbatan katta. Nafas 
olish vaqtining nafas chiqarish vaqtiga 1:2 b o ‘Igan nisbati optimal 
hisoblanadi. Nafas chiqarish vaqtiga nisbatan nafas olish vaqtining 
kam belgilanishi inversion ventilyatsiya deyiladi va u og ‘ir 
darajadagi nafas yctishm ovchiligida ventilyatsion-perfuzion o ‘z- 
garishlarni yaxshilash uchun q o ‘llanadi. Birga bir nisbatan katta 
bo‘lgan inversion ventilyatsiyaning qoMlanishi 
ventilyatsiya 
m e’y o ri tengsizligida va VE, PIP, PEEP kam aytirilganda, nafas 
oxirida ichki bosimning ortishiga olib keladi. Plato vaqtini 
ko‘paytirish 
uchun 
kislorod 
va 
havo 
aralashmasi 
oqimi 
ko‘paytiriladi. Xozirgi vaqtda nafas olishdagi bosim va plato 
vaqtini aniqlash va nazorat qilish imkoniyatiga ega b o ‘lgan nafas 
ch izig ‘i qiyshiqligiga katta aham iyat berilyapti. Bu o ‘z navbatida 
o‘pkalam ing hamma sohalarida kislorod va havo aralashm asining 
teng taksimlanish, kasallik natijasida o ‘zgargan, 0 2 va havo 
aralashmasi borishi qiyin b o ‘lgan alveolalar aeratsiyasini ham 
yaxshilash imkonini yaratadi.