Zarralar fizikasi

(
2
.
1
.
2
)
\u0\ 
= T+A K
2
mrQ
(2.1.3)
m p 'm n
m
= m ,= m
mp + mn
2
p
n
(2.1.4)

---

'2 
1
 л-54
------- -----
BS C
---------- - = 30 
MeV
tint . 2Л<ГШЛ ,6-Ж ЫЛ,6Л0Г*
*
I )cytronning bogclanish energiyasi 
&E=
2,22 
MeV,
past kinetik energiya 
holati o‘ra chegarasiga yaqin, ya’ni deytron beqaror. Ma’lumki, energiyasi 
30 
MeV,
bu tinch holat energiyasiga nisbatan juda kichik, demak nuklonlar 
ymlroda nerelyativistik harakat qiladi.
I lozirgi ko‘pgina tasavvurlarga ko‘ra, deytron nuklonlarining o6zaro bo‘sh 
!>og‘langanligi, nuklonlar orasidagi masofaning yadro kuchlari ta ’sir 
slcrasidan katta bo'lishligi sababli deb qaraydi. Shuning uchun nuklonlari 
birmuncha vaqti potensial tashqarisida 
(r >
r0) bo‘ladi.
Deytronda nuklonlar qisqa masofada ta’sirlashganligi tufayli deytron 
bo‘sh (g'ovvak) bog‘langan bo'ladi, bundan tashqari uyg'ongan holatga 
ega boMa olmaydi. Haqiqatan ham, birinchi uyg‘ongan holat P-holat, bu 
holatga orbital moment 
1 = 1
tocg‘ri keladi. Markazdan qochma energiya 
deytron bogManish energiyasidan otrib ketadi.
d U K
_
m S z _ 
m 2$ 2r 2
|M |2 _ 
ЬгЩ
+ 1) .
mu 
j
3
1
з 
9
ar 
r 
mr 
mr ~ 
mr
и
m
/?~/ ( / + 1) = 4 
M e V .
mq 
MR%
Deytron spini va juftligi 
\ *
= 1+. Deytron spini spektral chiziqlaming
o ‘ta nozik strukturasidan, ju ftlig i deytron ishtirokida boMadigan 
reaksiyalardan aniqlangan.
Spini / = 1 bo‘lishligi deytronda proton va neytron spinlari parallel ekanligi 
natijasidir. Deytronning bunday holati triplet holat deb ataladi. Deytronning 
spini 7 = 0 bo'lgan singlet holati uchramaydi, ya’ni spinlari antiparallel 
boclgan proton-neytron holati barqaror emas. Bu yadroviy kuchlaming spin 
yo'nalishga bog‘liq ekanligidandir. Bundan ko‘rinib turibdiki, proton bilan 
neytron spinlari parallel bo‘ lganda ulaming tortishish kuchi antiparallel spinli 
holga nisbatan kuchliroq ЬоЧаг ekan.
Deytronning magnit momenti / /
d=
0,86 / /
yam.
U proton bilan neytronning 
magnit momentlari yigMndisidan ozgina kamdir:
53

---

м +М = 2,19 ц
-1 ,9 1
Ц
= 0 ,8 8 // 
.
'
р 
'
п
3
'
уат 
7 
* 
уат
7 
* 
уат
Bu ikki qiymatning bir-biridan ozgina bo4 lsada farqlanishi yo deytrondagi 
nuklonlar spini aniq parallel bo'lmasligidan, yo nuklonlar orbital harakat 
tufayli qo'shimcha magnit moment hosil qilishi sabab bo4lishi mumkin. 
Deytronning spini 1 ga teng boMgani uchun birinchi taxmin noto'gri, demak, 
ikkinchi taxmin to4g4ridir.
Deytron magnit momentini chuqur tahlil qilish proton va neytronlar 
orasidagi yadroviy o4zaro ta’sir kuchida markaziy xarakterga ega bo4lmagan 
o‘zaro ta’sir ham mavjudligini ko'rsatadi. Haqiqatan, agar deytrondagi 
nuklonlar orbitadagi ta’sir kuchi faqat markaziy kuchdan iborat bo'lganda, 
deytronning eng past energetik holati orbital momentning