Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола


ТАФАККУР ВА АҚЛ БИР МАЪНОНИ АНГЛАТАДИМИ?



Download 3,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet109/188
Sana25.02.2022
Hajmi3,4 Mb.
#273612
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   188
Bog'liq
АСАБ ВА РУҲИЯТ. ИБОДУЛЛАЕВ

ТАФАККУР ВА АҚЛ БИР МАЪНОНИ АНГЛАТАДИМИ?
Нима учун баъзилар юқори тафаккур эгаси бўлади-ю, бошқа биров-
лар қанчалик уринмасин етукликка эриша олмайди. Тафаккур даражаси 
наслга боғлиқми? Етук тафаккурга эга бўлиш учун кучли хотирага эга 
бўлиш керакми? Хотира билан тафаккур орасида қандай боғлиқлик бор? 
Тафаккур нима учун пасаяди? Нима учун ақли заиф болалар туғилади 
ёки нима учун соғлом фикрлайдиган одамлар орасида ёши ўтгандан сўнг 
ақли заифлашиб борадиганлар бўлади? 
Савол: Тафаккур ўзи нима?
Жавоб: Қанийди, бу саволингизга қисқа иборалар билан жавоб 
бера олсам. Бу ўта мураккаб саволга ўтмишнинг буюк алломалари-ю
ҳозирги замоннинг етук олимлари ҳам мукаммал жавоб бера олмаган. 
Тафаккурни изоҳлаб бериш мумкин, бироқ унга тўлақонли таъриф бе-
риш ўта мушкул. Мен бундан бир неча йиллар олдин республикамиз-
нинг кўзга кўринган йирик олими билан учрашиб қолдим. У киши мен-
га афсонаомуз қизиқ бир воқеани айтиб берди. 
Қадимда бир файласуфнинг жуда ўткир ва қизиқувчан шогир-
ди бўлган экан. У кўп нарсага қизиқаркан ва кўп нарсани билишни 
хоҳларкан. Шогирд саволлар беравериб устозини тинч қўймас экан. Бир 
куни шогирд китоб мутолаа қилаётиб мизғиб қолибди. Тушида ундан 
бир дарвеш сўрабди: «Эй, ақлли йигит! Сен кўп китоб мутолаа қиласан. 
Сени ақлли йигит дейишади. Қани айтчи, ақл нима ўзи?». Йигит қанча 
уринса ҳам бу саволга жавоб бера олмай ярим тунда уйғониб кетибди. 
У эрта тонггача бу савол ҳақида ўйлаб, жўяли жавоб топа олмабди. У 
ақл нималиги ҳақида жавоб олиш учун эрта саҳарда устози ёнига отла-
нибди. Шогирд устозидан сўрабди: «Устоз, ақл нима ўзи?». Шунда устоз 
ақл ҳақида узоқ сўзлай кетибди. Устоз ақл нималигини ўз шогирдига 
яхшироқ тушунтириш учун ақлли ибораларга бой ҳикоя ва маталларни 
мисол қилиб, узоқ тарифлабди. Устознинг ақл ҳақидаги узундан-узоқ 


ЗАРИФБОЙ ИБОДУЛЛАЕВ
126
изоҳларини эшитавериб, шогирднинг ақли озай деб қолибди. Шогир-
дининг бу аҳволига ачинган устоз: «Кел, шогирдим бор ақлидан ҳам 
айрилмасин», деб ақл ҳақидаги тушунтиришларини тўхтатибди. Шун-
да шогирд сўрабди: «Устоз, нега жим бўлиб қолдингиз?». Устоз жавоб 
қайтарибди: «Ўғлим, ақл ҳақида фақат ақлсизларгина узоқ ваъзхонлик 
қила олади. Кел, шу мавзуни тўхтақолайлик». Шу-шу ақлга таъриф бе-
ришдан донолар ўзини тияр эканлар. 
Эътибор қилсангиз фалсафа, педагогика, психология, психиатрия
неврология, нейробиология, диний китобларда ҳам ақл ва тафаккур 
ҳақида маълумотлар берилади. Тафаккурни жуда кўп фанлар ўрганса-
да, тинимсиз илмий-тадқиқот ишлари олиб борилса-да, унинг меха-
низмлари ҳанузгача тўла-тўкис ўрганилмаган. Бироқ тафаккур олинган 
илм ва тажрибалар асосида шаклланишини алоҳида қайд қилиб ўтиш 
лозим.

Download 3,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   188




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish