Замонга ҳамнафас шоир

Айтганимни қилсанг, сенга раҳмат ёғар.
Болам “Кўкан, “худо ториқ эксин” деган,
Омин обло, қадалмасин сенга тикан.

Ўзбекча тариқ сўзи билан арабча “ториқ” сўзларининг бир-бирига ҳеч қандай алоқаси йўқ. Бу ерда улар фақат ҳажвий тасвир учун келтирилган.

Умуман олганда, моҳир сўз санъаткори Ғафур Ғулом асарларининг тилида сўз сеҳр касб этади, у хилма-хил маънолари, ифодалари билан инжудай жилоланиб туради. Турли –туман шеърий сатрлар, ранг-баранг бадиий тасвирлар, улардаги аниқлик, гўзаллик, таъсирчанлик, образлилик бунга далилдир. Бунда сўзнинг жозиба кучи яққол кўзга ташланиб туради.

4. БАДИИЙ МАТНДА АНИҚЛИК МЕЗОНИ

Аниқлик – нутқнинг муҳим сифатларидандир. Айниқса, бадиий асарларда тасвирнинг аниқлиги ғоявий мазмун таъсирчанлигини оширади, бадиий-эстетик қимматини кучайтиради, ўқувчининг диққат-эътиборинжалб этади, унинг завқига завқ қўшади.
Ғафур Ғулом ҳам ўз ижодида тасвир аниқлигига эришган моҳир ижодкорлардан ҳисобланади. Аниқликни ўз асарларининг халқчиллигини таъминловчи воситалардан деб билган шоир кўпроқ халқ тилига таянади. Масалан, унинг баҳор фасли келиши билан меҳнатга чорлов, огоҳликка ундаш, айрим ишёқмас, ваъдабоз, ёлғончиларни “Муштум” тилидан ҳажв этувчи “Кимга не керак?” шеъри бор. Ана шундай ваъдабозларнинг мақтанчоқлиги, кўзбўямачилиги, ёлғон маълумотлари, бундан ўзлари уятга қолиши, натижада бошқаларга суяниши, кўмак, мадад умид қилиши ҳажв остига олинган. Бу шеър олтилик шаклида бўлиб, 5-6- мисралар ваъдабозларнинг:

-Аравамнинг орқасидан сан итар,
Бўлса бўлар, бўлмаса ғовлаб кетар,
деган қайд-ибораларидан иборатдир. Ушбу икки мисрадаги “орқасидан” сўзи умумий маъно ифодалайди. Кейинги ўринларда бу сўз араванинг аниқ узвларини ифодаловчи “гупчагидан”, “дўнгалагидан”, “қанчирғасидан”, “тўгинидан”, “кегайидан”, “шотисидан” каби сўзлар билан алмаштирилади. Бу билан арава ва уни ифодалашда нутқий аниқлик юзага келади, ҳажвий оҳанг кучаяди. Ёки “Куз келди” шеърида қуйидагича тасвир бор: